Spis treści: I. Klasyfikacja dróg II. Podstawowe definicje drogowe autostrada a trasa ekspresowa definicje prędkości definicje związane z drogami III. Węzły drogowe IV. Minimalne odległości obiektów budowlanych od dróg publicznych

I. Klasyfikacja dróg

Według przynależności: - drogi krajowe (zarządza nimi GDDKiA) - drogi wojewódzkie (zarządza nimi Urząd Marszałkowski poprzez ZDW) - drogi powiatowe (zarządza nimi starosta przez ZDP) - drogi gminne (zarząd gminy) - oprócz tego drogi leśne, zakładowe i prywatne Według klasy technicznej: - autostrady A - ekspresowe (ruchu szybkiego) S - główne ruchu przyspieszonego GP - główne G - zbiorcze Z - lokalne L - dojazdowe D Jakie klasy mają: drogi krajowe - klasa A, S, GP, wyj. G drogi wojewódzkie - klasa G, Z, wyj. GP drogi powiatowe - klasa G, Z, wyj. L drogi gminne - klasa L, D, wyj. Z

II. Podstawowe definicje drogowe

• ma co najmniej 2 jednokierunkowe jezdnie trwale rozdzielone pasem dzielącym
• ma przekrój 2x2, 2x3 lub 2x4 (rzadko)
• krzyżuje się z innymi drogami i trasami w różnych poziomach
• wjazdy i wyjazdy są możliwe tylko na węzłach
• ma pasy awaryjne służące do zatrzymania i postoju pojazdów unieruchomionych z przyczyn technicznych oraz opaskę prowadzącą przy pasie dzielącym
• jest wyposażona w MOPy przeznaczone wyłącznie dla jej użytkowników
• jest ogrodzona
• jest oznakowana znakiem D-9 "autostrada"

• może mieć dwie nie mniej niż dwupasowe, jednokierunkowe (2x2, 2x3), trwale rozdzielone pasem dzielącym jezdnie lub jedną jezdnię dwukierunkową (1x2)
• krzyżuje się z innymi drogami i trasami w różnych poziomach, ale może też mieć skrzyżowania w jednym poziomie (dotyczy dróg niższych klas - GP, G, Z)
• wjazdy i wyjazdy są możliwe tylko na węzłach lub skrzyżowaniach
• ma pasy awaryjne służące do zatrzymania i postoju pojazdów unieruchomionych z przyczyn technicznych, wyjątkowo dopuszcza się zatoki awaryjnego postoju
• jest wyposażona w MOPy przeznaczone wyłącznie dla jej użytkowników
• jest oznakowana znakiem D-7 "droga ekspresowa"

Różnice pomiędzy autostradą A, a drogą ekspresową S:

Prędkość projektowa Vp

Prędkość miarodajna Vm

Kwantyl prędkości V85

Prędkość dopuszczalna Vdop

• Droga - liniowa budowla, łącząca określone miejsca w terenie, przeznaczona do ruchu i awaryjnego postoju pojazdów samochodowych
  
• Ulica - droga na terenie zabudowy lub przeznaczonym do zabudowy zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w której ciągu może być zlokalizowane torowisko tramwajowe
  
• Droga ekspresowa - droga przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych:
  a) wyposażona w jedną lub dwie jezdnie,
  b) posiadająca wielopoziomowe skrzyżowania z przecinającymi ją innymi drogami transportu lądowego i wodnego, z dopuszczeniem wyjątkowo jednopoziomowych skrzyżowań z drogami publicznymi,
  c) wyposażona w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników drogi
  
• Autostrada - droga przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych:
  a) wyposażona przynajmniej w dwie trwale rozdzielone jednokierunkowe jezdnie,
  b) posiadająca wielopoziomowe skrzyżowania ze wszystkimi przecinającymi ją drogami transportu lądowego i wodnego,
  c) wyposażona w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników autostrady
  
• Pas drogowy - wydzielony liniami rozgraniczającymi teren przeznaczony do umieszczenia w nim drogi, urządzeń związanych z obsługą i ochroną drogi, obsługą ruchu i ochrony środowiska, a także zawierający rezerwę terenu pod przyszłą rozbudowę drogi, minimalna odległość granicy pasa drogowego od przeciwskarpy rowu wynosi 0,75 m (drogi klasy GP, G, Z, L, D) i 2 m (drogi klasy A, S)
  
• Linie rozgraniczające drogę - granice terenów przeznaczonych na pas drogowy lub pasy drogowe wynikające z decyzji o realizacji inwestycji drogowej; w liniach rozgraniczających drogi mogą znajdować się również urządzenia infrastruktury technicznej nie związane z funkcją komunikacyjną drogi,
  
• Dostępność do drogi - cecha charakteryzująca zakres i częstość połączeń tej drogi z innymi drogami oraz zakres obsługi bezpośredniego otoczenia
  
• Jezdnia - część korony drogi, przeznaczona do ruchu pojazdów samochodowych
  
• Pobocze - część korony drogi przyległa do jezdni, składająca się z pasa awaryjnego o nośności wystarczającej do postoju i ruchu pojazdów oraz gruntowego pobocza; wyjątkowo pas awaryjny może być zastąpiony opaską i zatokami awaryjnego postoju; na gruntowym poboczu umieszcza się znaki drogowe i urządzenia zabezpieczenia ruchu
  
• Pas awaryjny - część pobocza służąca do zatrzymywania się i postoju pojazdów unieruchomionych z przyczyn technicznych
  
• Pas dzielący - część korony drogi stanowiąca fizyczne rozdzielenie jezdni przeznaczonych dla przeciwnych kierunków ruchu (pas dzielący środkowy) lub różnych funkcjach (pas dzielący boczny)
  
• Korona drogi - część drogi obejmująca jezdnię (jezdnie), opaski, pas dzielący i pobocza, a w miarę potrzeb również inne elementy, jak np.: boczne pasy dzielące, zatoki autobusowe przy drogach klasy S
  
• Niweleta drogi - linia łącząca poszczególne punkty wysokości robót ziemnych oraz wysokości nawierzchni zawarta na przekroju podłużnym drogi.
  
• Droga zbiorcza - element drogi o ograniczonej dostępności lub samodzielna droga publiczna przeznaczona do bezpośredniej obsługi przyległego terenu
  
• Skrzyżowanie - przecięcie lub połączenie dróg w jednym poziomie umozliwiające pełny lub częściowy wybór kierunku jazdy
  skrzyżowanie dróg publicznych:
  a) jednopoziomowe - przecięcie się lub połączenie dróg publicznych na jednym poziomie,
  b) wielopoziomowe - krzyżowanie się lub połączenie dróg publicznych na różnych poziomach, zapewniające pełną lub częściową możliwość wyboru kierunku jazdy (węzeł drogowy) lub krzyżowanie się dróg na różnych poziomach, uniemożliwiające wybór kierunku jazdy (przejazd drogowy)
  
• Węzeł - krzyżowanie się lub połączenie dróg w różnych poziomach zapewniające pełną lub częściową możliwość wyboru kierunku jazdy
  
• Przejazd - krzyżowanie się drogi z inną drogą, nie umożliwiające wyboru kierunku jazdy, lub z linią kolejową; przejazdy dla dróg klasy A i S mogą być tylko różnopoziomowe
  
• Zjazd - połączenie drogi publicznej z nieruchomością położoną przy drodze, stanowiące bezpośrednie miejsce dostępu do drogi publicznej w rozumieniu przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
  
• Przejście dla pieszych - miejsce przekraczania drogi przez pieszych, oznaczone odpowiednimi znakami drogowymi
  
• Obiekt mostowy - most, wiadukt, estakada, tunel, kładka dla pieszych, przejście podziemne, przepust
  
• Most - budowla lub obiekt inżynierski służący do przeprowadzenia ciągu komunikacyjnego ponad przeszkodą wodną
  
• Wiadukt - budowla lub obiekt inżynierski służący do przeprowadzenia ciągu komunikacyjnego ponad przeszkodą lądową
  
• Estakada - budowla lub obiekt inżynierski, którego głównym celem jest podniesienie niwelety ciągu komunikacyjnego ponad istniejący teren
  
• Tunel - budowla lub obiekt inżynierski, której celem jest prowadzenie ciągu komunikacyjnego pod lub przez przeszkodę
  
• Przepust - niewielkich rozmiarów obiekt mostowy służący do przeprowadzenia cieku wodnego przez korpus nasypu bez przerywania jego ciągłości
  
• Miejsce obsługi podróżnych (MOP) - wydzielony w pasie drogowym - poza koroną drogi - teren, wyposażony w miejsca postojowe dla pojazdów oraz urządzenia dla zaspokajania potrzeb podróżnych
  
• Stacja poboru opłat (SPO) lub punkt poboru opłat (PPO) - specjalnie urządzone miejsce na drodze lub węźle służące do pobierania opłat za przejazd
  
• Budowa drogi - wykonanie nowego połączenia drogowego między określonymi miejscami w terenie
  
• Przebudowa drogi - wykonanie robót, w wyniku których następuje podwyższenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych drogi
  
• Remont drogi - wykonywanie robót przywracających pierwotny stan drogi, także przy użyciu wyrobów budowlanych innych niż użyte w stanie pierwotnym
  
• Utrzymanie drogi - wykonywanie robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruchu, w tym także odśnieżanie i zwalczanie śliskości zimowej
  
• Ochrona drogi - działania mające na celu niedopuszczenie do przedwczesnego zniszczenia drogi, obniżenia klasy drogi, ograniczenia jej funkcji, niewłaściwego jej użytkowania oraz pogorszenia warunków bezpieczeństwa ruchu
  
• Zieleń przydrożna - roślinność umieszczoną w pasie drogowym, mającą na celu w szczególności ochronę użytkowników drogi przed oślepianiem przez pojazdy nadjeżdżające z kierunku przeciwnego, ochronę drogi przed zawiewaniem i zaśnieżaniem, ochronę przyległego terenu przed nadmiernym hałasem, zanieczyszczeniem powietrza, wody i gleby
  
  

III. Węzły drogowe

• Węzły bezkolizyjne typu WA - na których nie występuje przecinanie torów jazdy, a relacje skrętne są realizowane tylko jako manewry wyłączania, włączania i przeplatania się potoków ruchu.
  
  Schematy węzłów grupy WA:
  
  

  	Koniczynka jest najczęściej spotykaną formą węzła drogowego. Ma tę zaletę, że trzeba zbudować tylko jeden wiadukt drogowy. Umozliwia też bezkolizyjne zawrócenie na trasie bez zjeżdżania na inną drogę. Koniczynka zajmuje stosunkowo niewiele miejsca w terenie. Wadą koniczynki jest fakt krzyżowania się dwóch potoków pojazdów zjeżdzających i wjeżdżających na łuk 3/4.
  	Krzyż maltański potrzebuje jeszcze mniej miejsca niż koniczynka. Jego wielką zaletą jest możliwość utrzymywania większych prędkości z powodu braku łącznic prowadzonych po łuku 3/4. W centrum węzła niezbędna jest jednak skomplikowana konstrukcja wiaduktów, mająca przynajmniej 4 poziomy, na których odbywa się ruch pojazdów. Różnica poziomów tego wezła może dochodzić nawet dp 30 metrów.
  	Turbina jest węzłem drogowym, na którym podobnie jak w przypadku krzyża maltańskiego, można utrzymywać duże prędkości. W tym jednak przypadku nie ma potrzeby budowy tak wysokiej konstrukcji estakad. Do budowy takiego węzła potrzeba trochę więcej miejsca niż w przypadku koniczynki. Wadą turbiny jest konieczność budowy aż 8 wiaduktów prowadzących łącznice nad drogami głównymi oraz innymi łącznicami.
  	Wiatrak jest węzłem drogowym posiadającym wiadukty dla wszystkich łącznic prowadzących w lewo od pierwotnego kierunku jazdy. Za wiaduktem droga jest tak poprowadzona, aby te łącznice skończyły się przed głównym skrzyżowaniem dróg. Wadą tego typu węzła jest to, że łącznice muszą posiadać mniejsze promienie łuków, więc trzeba wprowadzić na nich ograniczenia prędkości.
  	Trąbka to najczęściej spotykane całkowicie bezkolizyjne połączenie dwóch dróg. Wymagany jest jeden dwukierunkowy wiadukt oraz tylko w jednym z przypadków zmiany drogi konieczne jest ograniczenie prędkości. W zależności od sytuacji rozjazdy mogą być skierowane w dwie różne strony. Najczęściej jest tak zaprojektowana, aby z jazdy po łuku 3/4 koła korzystało możliwie najmniej pojazdów.

  
  
  
• Węzły częściowo bezkolizyjne typu WB - na których występuje przecinanie torów jazdy niektórych relacji na jednej z dróg; w ramach węzła funkcjonuje wówczas na tej drodze skrzyżowanie lub ich zespół, jednak relacje o dominujących natężeniach są prowadzone bezkolizyjnie.
  
  Przykłady węzłów typu WB:
  
  

  	Półkoniczyna występuje w miejscach, gdzie planowana jest rozbudowa kończącej się na węźle drogi. Dzięki takiej konstrukcji węzła jego przebudowa (dokończenie koniczynki) nie jest kosztowne i nie wymaga zamykania czynnych już przejazdów.
  	Karo może występować w kilku różnych odmianach. Najczęściej spotykane rozwiązanie, to kolizyjne rondo na drodze niższej kategorii. Węzeł tego typu umożliwia wygodne włączenie się do ruchu i zjazd z drogi bezkolizyjnej (trasa ekspresowa, autostrada) na drogę kolizyjną (GP, G, itp.).

  
  
  
• Węzeł kolizyjny typu WC - na którym tylko jezdnie dróg krzyżują się w różnych poziomach, natomiast relacje skrętne na obu drogach odbywają się na skrzyżowaniach.
  
  Schemat przykładowego węzła grupy C:
  
  

  	Węzły grupy C wykorzystuje się przy połaczeniach dróg niższych kategorii.

IV. Minimalne odległości obiektów budowlanych od dróg publicznych