UWAGA: Informacje zawarte na tej stronie można przytaczać i powoływać się na nie jedynie za zgodą autorów. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Czym jest Dolina Rospudy
Dolina Rospudy to jeden z najcenniejszych obszarów torfowiskowych o naturalnych, nienaruszonych stosunkach wodnych. Jest objęta ochroną ze względu na występowanie rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Na torfowiskach okalających rzekę Rospudę zanotowano 45 gatunków rodzimej flory objętych ścisłą ochroną ustawową, 14 gatunków wpisanych do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin i 3 gatunki z listy Natura 2000. Dolina Rospudy od 2004 r. jest częścią Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 z Dyrektywy Ptasiej, jako Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków - część Ostoi Puszcza Augustowska.
Znajduje się też na czele tzw. Shadow List - listy obszarów, które wg naukowców i organizacji ekologicznych powinny znaleźć się w sieci Natura 2000 z Dyrektywy Siedliskowej.
Film pokazuje zwykły, sierpniowy dzień w dolinie. Przedstawia zróżnicowanie siedliskowe oraz gatunki roślin i zwierząt. Prowadzi widza przez mokradła, począwszy od rzeki Rospudy, poprzez pasy szuwarów i turzycowo-mszystych trzęsawisk do bagiennych lasów na torfie...
Film ma 245 MB i dostępny jest na stronie bagna.pl
Krótka historia "budowy" obwodnicy Augustowa
1992 r. - Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych (GDDP) w Warszawie zleciła Biuru Projektowemu Transprojekt w Warszawie opracowanie Studium Techniczno - Ekonomicznego (STE) węzła dróg krajowych w Augustowie. Wszystkie warianty przewidywały przebieg obwodnicy po zachodniej stronie miasta przecinający torfowiska rzeki Rospuda.
1994 - 1995 r. - Wymiana korespondencji pomiędzy Wojewodą Suwalskim a Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Zaproponowano podstawowe cztery warianty przebiegu:
Wariant I - zgodny ze starymi planami zagospodarowania przestrzennego gminy Augustów, trasa obwodnicy przecinałaby dolinę Rospudy między ujściem Blizny a Jeziorem Rospuda Augustowska, planowana długość ok. 12,7 km, w tym przez dolinę Rospudy ok. 300 - 350 m
Wariant II - od wariantu I jest odsunięty nieco w kierunku NW, przecinający dolinę Rospudy powyżej ujścia Blizny na odcinku ok. 1050 m, całkowita długość ok. 12,7 km
Wariant III - przebieg ten został zaproponowany przez Nadleśnictwo Szczebra, przecina dolinę Rospudy na odcinku ok. 200 m nieco poniżej ostatniego mostu na tej rzece (okolice uroczyska Młyńsko) w miejscu wyraźnego przewężenia doliny, całkowita długość ok. 13,5 km
Wariant IV - przebiega mniej więcej w połowie doliny Rospudy, pomiędzy wariantem II i III, długość trasy ok. 12,5 km, z czego na dolinę przypada ok. 500 m
1996 - 1997 r. - Biuro Projektowe Transprojekt w Gdańsku opracowało Koncepcję Programową obwodnicy Augustowa. Rozpatrywano dwa warianty (poza wariantem zerowym):
Wariant I - o możliwie najmniejszej długości, przebiegający przy Jeziorze Necko oraz kilkaset metrów od ujścia Rospudy do Jeziora Rospuda, przecinający dolinę na odcinku ok. 200 - 300 m oraz miejsce planowanego osiedla domków jednorodzinnych.
Wariant IV - przedstawiony w kilku wersjach różniących się długością przebiegu przez grunty orne i leśne, oznaczonych: - w wersji podstawowej - IV, - na dłuższym odcinku przebiegającym przez tereny rolnicze - IVR, - wykorzystujący bardziej tereny leśne - IVL oraz dodatkowy, po uzgodnieniach - IVL-kompromisowy
W trakcie konsultacji wynikają pierwsze konflikty z lokalnymi społecznościami co do ustalenia ostatecznego przebiegu drogi, szczególnie ze społecznością wsi Mazurki. Ostatecznie po ich zignorowaniu i po niezbędnych uzgodnieniach dokumentacji w lipcu 1997 r. Generalny Dyrektor Dróg Publicznych w Warszawie zatwierdza przebieg obwodnicy Augustowa wg wariantu IV L.
Kwiecień 1997 r. - Dla potrzeb Koncepcji Programowej Obwodnicy Augustowa powstaje pierwsza "Ocena oddziaływania na środowisko obwodnicy Augustowa", ocenie zostały poddane warianty I i IV oraz wariant zerowy.
Lipiec 1997 r. - Zatwierdzenie przez Dyrektora GDDP w Warszawie do realizacji wariantu IVL - kompromisowego (określanego dalej jako IVL), który uzyskuje akceptację MOŚZNiL decyzją nr DSOŚ/RZ - 861/97.
Czerwiec 1999 r. - Po wizji lokalnej w terenie i na posiedzeniu w Suwałkach Wojewódzka Komisja Ochrony Przyrody w Białymstoku wydała pozytywną opinię przebiegu obwodnicy wg wariantu IVL pod warunkiem zastosowania takich rozwiązań technicznych, które nie naruszałyby w sposób trwały warunków hydrologicznych w dolinie. Przebieg obwodnicy wg wariantu IVL został natychmiast wprowadzony do MPZP uchwałą gminy Nowinka.
2001 - 2003 r. - Biuro Projektowe Transprojekt w Warszawie opracowuje projekt budowlany i projekty wykonawcze budowy obwodnicy Augustowa. Analizowano różne warianty rozwiązań mostowych przekroczenia doliny Rospudy, przy czym wariantem wyraźnie preferowanym przez projektantów był wariant IIIa:
Wariant I - nasyp ziemny o długości ok. 460 m wraz z mostem łukowym o rozpiętości przęsła ok. 60 m
Wariant II nasyp ziemny ok. 450 m oraz trzyprzęsłowy most belkowy o długości ok. 80 m
Wariant III - estakada dziesięcioprzęsłowa o długości 516 m przez całą szerokość doliny
Wariant IIIa - estakada o długości 256 m (5 przęseł) łącząca się po wschodniej części doliny z nasypem ziemnym o długości ok. 270 m
Wariant IV - przejście tunelowe pod doliną o długości ok. 1000 m
Kwiecień 2002 r. - Ostateczne przyjęcie do realizacji wariantu III przejścia przez dolinę Rospudy - 10 przęsłowa estakada długości 516 m.
Marzec 2003 r. - Burmistrz Augustowa wydaje decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla obwodnicy Augustowa w wariancie IVL.
Kwiecień 2005 r. - Na zlecenie GDDKiA w Białymstoku Transprojekt-Warszawa przygotował Opracowanie "Analizy porównawczej wykonalności budowy drogi ekspresowej S-8 na odcinku Augustów - Suwałki".
Jest to pierwsze i jak dotychczas jedyne od 1992 r. opracowanie, które analizuje warianty przebiegu poza obszarem Natura 2000. Analizę porównawczą w szerszej skali wykonano w momencie, gdy gotowy był projekt budowlany obwodnicy Augustowa w wariancie przecinającym bagienną częśc doliny Rospudy oraz wykupiona znaczna część gruntów.
Rozpatrzono cztery warianty przebiegu trasy:
Wariant I - przejście przez Raczki i dalej zachodnią obwodnicą Suwałk
Wariant II - przejście przez dolinę Rospudy dotychczas realizowaną obwodnicą Augustowa i dalej wschodnią obwodnicą Suwałk
Wariant III - przejście przez Raczki i dalej wschodnią obwodnicą Suwałk
Wariant IV - przejście przez dolinę Rospudy jak w wariancie II i dalej zachodnią obwodnicą Suwałk
Jako najtańszy do realizacji wskazano jest wariant II, nieodpowiadający władzom Suwałk, które zaplanowały obwodnicę po zachodniej stronie miasta.
Lipiec 2005 r. - Złożono wniosek do Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego o wydanie zezwolenia na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie obwodnicy Augustowa, zlokalizowanej na terenie obszaru Natura 2000 "Puszcza Augustowska" (kod PLB 200002), w tym projektowanego specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 "Ostoja Augustowska" wraz z aneksem ("Aneks...", Kwiatkowski i in., 2005) do raportu OOŚ wykonanego wcześniej ("Raport OOŚ obwodnicy Augustowa...", Areo, 2004);
Wrzesień 2005 r. - Wojewoda Podlaski wydaje zgodę na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie obwodnicy Augustowa na terenie obszaru Natura 2000.
Grudzień 2005 r. - Krajowa Komisja ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko zajęła krytyczne stanowisko w przedmiocie jakości dokumentacji, w tym analizy rozwiązań alternatywnych na potrzeby postępowania odwoławczego.
Grudzień 2005 r. - Minister Środowiska uchylił decyzję Wojewody Podlaskiego z wrzesnia 2005 uzasadniając, że nie zostały wystarczająco przeanalizowane warianty alternatywne dla inwestycji.
Wariant z przekroczeniem doliny Rospudy estakadą, o który wnioskował inwestor, Minister Środowiska w uzasadnieniu swojego postanowienia opisał jako niemożliwy do pozytywnego uzgodnienia ze względu na oczywistą jego szkodliwość dla obszarów chronionych.
Lipiec 2006 r. - Minister Środowiska zaprezentował postanowienie w sprawie budowy obwodnicy Augustowa mówiące, że przekroczenie doliny Rospudy należy zrealizować w jednym z dwóch wariantów:
- tunelu drogowego o długości co najmniej 1200 m
- estakady dziesięcioprzęsłowej
Lipiec 2006 r. - GDDKiA Białystok pomimo braku pozwolenia na budowę i decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, a także bez zmian w projekcie budowlanym, nakazanych decyzją Ministra Środowiska, ogłasił przetarg na budowę obwodnicy Augustowa w ciągu drogi krajowej nr 8.
Październik 2006 r. -Wojewoda podlaski wydaje decyzję środowiską na trasę przez dolinę Rospudy.
12 Grudzień 2006 r. - Komisja Europejska przysłała list do rzędu RP, w którym przedstawiane są argumenty, iż w przypadku inwestycji drogowych w północnowschodniej części Polski, nie wypełniono zobowiązań wynikających z dyrektywy 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikiego ptactwa oraz dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej flory i fauny.
21 Grudzień 2006 r. - Rozstrzygnięto przetarg na wykonawcę obwodnicy Augustowa.
6 Luty 2007 r. - Minister Środowiska odrzucił wszystkie wnioski organizacji pozarządowych i podtrzymał wydaną przez wojewodę podlaskiego tzw. decyzję środowiskową dla obwodnicy Augustowa.
9 Luty 2007 r. - Wojewoda podlaski wydał pozwolenie na budowę obwodnicy Augustowa.
21 Marzec 2007 r. - Komisja Europejska zaskarżyła budowę drogi przez Dolinę Rospudy do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
26 Kwiecień 2007 r. - Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Ministra Środowiska z lipca 2006 r. uzgadniającą warunki budowy obwodnicy Augustowa.
10 Grudzień 2007 r. - Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję środowiskową wojewody podlaskiego z października 2007.
Styczeń - Luty 2008 r. - Trwają zwołane przez Minisra Środowiska obrady "okrągłego stołu" dla obwodnicy Augustowa. W trakcie obrad ustalono nowe warianty dla obwodnicy Augustowa i kryteria ich oceny. Analizie mają być poddane trzy podstawowe warianty przebiegu:
- Wariant 1 - wg dotyczasowego przebiegu przez dolinę Rospudy
- Wariant 2 - w okolicy osady Chodorki (wariant wnioskowany przez organizacje pozarządowe)
- Wariant 3 - w okolicy wsi Raczki.
27 Maj 2008 r. - Rozstrzygnięto przetarg na wykonawcę nowej dokumentacji środowiskowej. Tym samym wytyczanie przebiegu obwodnicy Augustowa rozpoczęło się od nowa.
16 Wrzesień 2008 r. - NSA podtrzymał wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z grudnia 2007 uchylający decyzję środowiskową dla obwodnicy Augustowa.
15 Grudzień 2008 r. - WSA uchylił pozwolenie na budowę dla obwodnicy.
13 Styczeń 2009 r. - GDDKiA Oddział w Białymstoku, odstąpiła od umowy na budowę obwodnicy Augustowa z firmą Budimex Dromex.
6 Marzec 2009 r. - GDDKiA przekazała do Ministerstwa Środowiska nowy raport dotyczący wariantów przebiegu obwodnicy Augustowa. "Analiza wielokryterialna wariantów obwodnicy Augustowa w ciągu drogi krajowej nr 8", wykonane przez Suchorzewski Konsulting przez 5-osobowy zespół pod kierunkiem Prof. Kraszewskiego. Poza wskazaniem najlepszego wariantu zaproponowano zmianę przebiegu Via Baltica (przez Łomżę zamiast przez Białystok). Raport i dodatkowe wnioski dotyczące Via Baltica były podstawą decyzji, rozwiązujących problem "Rospudy".
Raport zawierał ocenę 3 wariantów przebiegu obwodnicy Augustowa z kilkoma podwariantami. Poszczególne warianty zostały w raporcie zwartościowane pod kątem negatywnego oddziaływania na środowisko (im wyższa liczba punktów tym wariant oddziałuje bardziej negatywnie):
Warianty z grupy I (przebieg nawiązujący do wariantu, którego realizacje rozpoczęła GDDKiA - IV L) - w skali punktacji oddziaływania negatywnego - powyżej 40 pkt. Niezależnie od rozwiązania technicznego realizacja w tym wariancie została przez autorów opracowania wykluczona ze względu na możliwość znaczącego negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000 Puszcza Augustowska
Warianty II i IIA (przebieg w pobliżu miejscowości Chodorki) - w skali punktacji oddziaływania negatywnego odpowiednio 24 pkt i 24,5 pkt
Wariant III i IIIA (przebieg w pobliżu miejscowości Raczki) - w skali punktacji oddziaływania negatywnego odpowiednio 19,5 pkt. i 13,7 pkt
24 Marzec 2009 r. - GDDKiA złożyła do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na budowę obwodnicy Augustowa.
W oparciu o wyniki ekspertyzy firmy we wniosku zarekomendowano wariant III przebiegający w pobliżu miejscowości Raczki i zakładający poprowadzenie Via Baltica w wariancie łomżyńskim.
29 grudnia 2009 r. - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku wydała decyzję środowiskową dla wariantu IIIA w okolicy m. Raczki z przebiegiem Via Baltica w wariancie łomżyńskim.
19 maja 2010 r. - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Białymstoku ogłosiła przetarg na zaprojektowanie i zbudowanie obwodnicy Augustowa w wariancie IIA w ciągu drogi krajowej nr 8 (ok. 23,3 km, jedna jezdnia klasy GP) i drogi ekspresowej S61 (ok. 13 km, dwie jezdnie klasy S).
11 marca 2011 r. - GDDKiA w Białymstoku podpisała umowę na zaprojektowanie i wykonanie obwodnicy z firmą Budimex SA. Koszt wykonania robót - 659 mln zł. Na wykonanie prac wykonawca ma 42 miesiące.
10 grudnia 2012 r. -Wojewda Podlaski wydał zezwolenie na realizację obwodnicy Augustowa
Warianty obwodnicy Augustowa analizowane w latach 1994-1997
Warianty trasy S8 Augustów - Suwałki analizowane w 2005 roku
Warianty trasy S8 Augustów - Suwałki analizowane w 2008 roku przez DHV
Propozycja wariantu alternatywnego "Chodorki" zgłoszonego przez organizacje pozarządowe
Władze Augustowa i GDDKiA oddział w Białymstoku postanowiły zbudować obwodnicę miasta (fragment drogi ekspresowej Via Baltica) w taki sposób, że przechodzić ma ona przez środek projektowanego rezerwatu Rospuda. Wybrano taki wariant, mimo że istnieją inne możliwości przeprowadzenia trasy omijające obszary cenne przyrodniczo.
Analiza historii przygotowań do realizacji obwodnicy Augustowa wskazuje, że pierwsza analiza alternatywnych wariantów przebiegu obwodnicy Augustowa miała miejsce dopiero w kwietniu 2005 r. Wtedy też po raz pierwszy analizowano wpływ na środowisko wariantów przebiegu drogi ekspresowej S8 na odcinku Augustów - Suwałki, w tym wariantu omijającego cenne obszary Natura 2000.
Warianty alternatywne rozptrywane przez GDDKiA Białystok w 2005 roku nie zostały jednak jednak poprowadzone w optymalnym przebiegu, wchodziły w tereny silnie zurbanizowane i niepotrzebnie wydłużały przebieg trasy. Projektując rozwój sieci drogowej w okolicach Augustowa i Suwałk popełniono wiele błędów. Modernizację trasy Augustów - Suwałki rozpoczęto od rozpatrzenia możliwości budowy obwodnicy Augustowa jako nowego odcinka drogi klasy ekspresowej pomiędzy skrzyżowaniem z drogą krajową nr 16, a okolicami wsi Szczebrana na drodze krajowej nr 8. Pomiędzy tymi miejscami znajduje się obszar Doliny Rospudy będący częścią obszaru Natura 2000.
Podchodząc w ten sposób do rozwiązania problemu trasy Augustów - Suwałki jedyne sensowne rozwiązanie dla samej obwodnicy Augustowa to przecięcie obszaru Natura 2000.
Tymczasem rozpatrując problem trasy Augustów - Suwałki w skali makro widać, że jest możliwość połączenia obwodnic obu miast i poprowadzenia trasy całkowicie poza obszarem Natura 2000. Na prośbę organizacji przyrodniczych SISKOM opracował wariant alternatywnego przebiegu fragmentu trasy Via Baltica na odcinku Augustów - Suwałki, który jest krótszy i tańszy od projektu GDDKiA. Omijaja on tereny gęsto zabudowane oraz przecina na niewielkim odcinku obszary Natura 2000.
Rozwiązanie to, zaproponowane i zaakceptowane przez organizacje pozarządowe, nigdy nie było przedmiotem analiz GDDKiA oddział Białystok. Wariant alternatwny uzyskano poprzez częściowe wykorzystanie, na odcinku około 13,0 km, przebiegu wariantu I Transprojektu-Warszawa rozpatrywanego w 2005 roku. Skrócenie go o odcinek około 3,0 km otrzymano dzięki przejściu przez Chodorki w miejscu istniejącego obiektu mostowego oraz częściowe wykorzystanie, na odcinku około 10,8 km, przebiegu wariantu Ia zachodniej obwodnicy Suwałk. Wariant alternatywny pozwala na:
rezygnację z obecnie planowanej obwodnicy Augustowa, przecinającej dolinę Rospudy w jej najcenniejszym miejscu,
uniknięcie wycinki co najmniej 16 ha lasu pod budowę drugiej jezdni drogi ekspresowej na odcinku od węzła "Poniatowo" do km 755+000 istniejącej drogi krajowej nr 8 oraz związanej z tym ingerencji w obszary Natura 2000,
rezygnację z budowy w obecnym kształcie fragmentu planowanej obwodnicy Suwałk na odcinku od km 755+000 istniejącej drogi krajowej nr 8 do węzła "Lotnisko" oraz związanej z tym wycinki co najmniej 8 ha lasu i ingerencji w obszary Natura 2000,
przywrócenie głównie funkcji turystycznej trasie leżącej w ciągu obecnej drogi krajowej nr 8 pomiędzy Augustowem i Suwałkami,
zmniejszenie liczby przesiedleń gospodarstw rolnych z 30 szt. (91 szt. po uwzględnieniu przesiedleń ukrytych w kosztach) do nawet 2 szt. w stosunku do wariantu I Transprojektu-Warszawa,
lepszą obsługę komunikacyjną terenu Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej i planowanego lotniska w Suwałkach.
Istnieje też możliwość etapowania odcinków budowy wariantu alternatywnego trasy S8 Augustów - Suwałki, od skrzyżowania z drogą krajową nr 16 do węzła "Lotnisko" oraz od węzła "Lotnisko" do węzła "Szwajcaria", a także etapowania przekroju na każdym z tych odcinków. Ponieważ rozwiązanie spełnia warunek efektywności ekonomicznej IRR większy od 8%, jednocześnie nie powodując konfliktów środowiskowych, możliwe jest jego dofinansowanie ze środków unijnych. Pożądanym źródłem dofinansowania jest Program Operacyjny "Infratruktura i Środowisko", w którym wstępnie zapisano możliwość dofinansowania budowy drogi ekspresowej S8 w ramach Priorytetu VI: Transeuropejskie sieci transportowe TEN-T, Działanie 6.1.: Rozwój sieci drogowej TEN-T.
W oparciu o czasy realizacji podobnych inwestycji o zbliżonej długości i porównywalnym stopniu trudności szacunkowy czas realizacji wariantu alternatywnego, od momentu zlecenia opracowania pierwszych dokumentacji do oddania trasy do użytku, można określić na około 6 lat . Należy też zaznaczyć, że w przypadku otrzymania dofinansowania z funduszy UE czas budowy wariantu alternatywnego będzie musiał zamknąć się w okresie 24 miesięcy. Tak krótki okres budowy jest całkowicie realny, o czym świadczą powstałe 103 km autostrady A2. W tym przypadku budowa miała trwać 15 miesięcy, jednak ze względu na nieprzewidziane trudności i wyjątkowo ostrą zimę wydłużył się do 22 miesięcy.
W dokumencie m.in.:
Historia przygotowań do realizacji obwodnicy Augustowa w ciągu drogi ekspresowej S8
Prognozy ruchu drogowego
Planowana droga ekspresowa S8 na odcinku Augustów - Suwałki
Koncepcja wariantu alternatywnego
Koncepcja wariantu I GDDKiA
Koncepcja wariantu IV GDDKiA
Koszty i czas realizacji planowanej drogi ekspresowej S8 na odcinku Augustów Suwałki
Wnioski końcowe
Opracowanie niniejsze zostało wykonane na prośbę organizacji pozarządowych, reprezentowanych przez Pracownię na Rzecz Wszystkich Istot (PnRWI), jako jeden z materiałów prezentujących wariant alternatywny przebiegu planowanej drogi ekspresowej S8 na odcinku Augustów - Suwałki.
Celem opracowania jest przybliżenie aspektów technicznych i ekonomicznych wariantu alternatywnego przebiegu planowanej drogi ekspresowej S8 na odcinku Augustów - Suwałki z ominięciem obszaru Natura 2000 w okolicach miejscowości Chodorki.
Dokonano także uproszczonej analizy techniczno - ekonomicznej wariantu alternatywnego wraz z częściowym porównaniem z wariantami I i IV (warianty I GDDKiA i IV GDDKiA), analizowanymi przez Transprojekt-Warszawa w Opracowaniu "Analizy porównawczej wykonalności budowy drogi ekspresowej S-8 na odcinku Augustów - Suwałki".
Film "Wśród bagien i lasów - dolina Rospudy"
2,8 MB
3,47 MB
