Statut       Zarzad       Kontakt       Mapa strony

Łagów Lubuski - 24/26 września 2007 r.

W Łagowie Lubuskim w dniach 24-26 września 2007 r. w Ośrodku Wypoczynkowym "Leśnik" odbyła się pierwsza w Polsce organizowana przez organizację pozarządową - Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot konferencja dotycząca rozwiązywania konfliktów przyrodniczych w związku z rozbudową dróg krajowych, autostrad i linii kolejowych. Była to to pierwsza tego rodzaju konferencja w Polsce, której tematem przewodnim było kompleksowe i modelowe podejście do rozwiązywania konfliktów pomiędzy wartościami przyrodniczymi (np. obszarami Natura 2000) a nowo powstającymi drogami szybkiego ruchu i autostradami. Nowe uwarunkowania związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej, a co za tym idzie przyjęcie systemu ochrony Natura 2000 to nowe wyzwania by skutecznie rozwiązywać problemy, które związane są z prowadzoną i planowaną w najbliższych latach rozbudową sieci autostrad i dróg ekspresowych oraz linii kolejowych dla właściwego zachowania środowiska. Celem konferencji było stworzenie dobrych podstaw dla wielosektorowej współpracy pomiędzy drogowcami, inwestorami, projektantami, administracją publiczną, przyrodnikami i ekologami, aby uniknąć w przyszłości konfliktów na linii inwestycje-przyroda. W konferencji wzięli udział przedstawiciele wszystkich kluczowych resortów.

Lista wygłoszonych referatów i prezentacji:

Wpływ inwestycji transportowych na populacje zwierząt oraz metody ograniczania negatywnego oddziaływania dróg na przyrodę.
Problemy ochrony korytarzy ekologicznych dla dużych ssaków w Polsce.
Prawne podstawy i mechanizmy ochrony dziko żyjących zwierząt wzdłuż inwestycji liniowych w Polsce.
Przejścia dla zwierząt w budownictwie komunikacyjnym. Propozycja zaleceń normalizujących zagadnienie.
Optymalne rozwiązania konstrukcyjne stosowane przy budowie przejść dla zwierząt.
Optymalny model postępowania przy ustalaniu lokalizacji przejść dla zwierząt.
Podstawowe problemy związane z planowaniem przejść dla zwierząt w trakcie przygotowywania inwestycji drogowych.
Ustalanie lokalizacji i dobór parametrów przejść dla zwierząt – problemy i "dobre praktyki" w projektowaniu.
Ochrona dziko żyjących zwierząt w projektach modernizacji linii kolejowych.
Monitoring przyrodniczy realizacji inwestycji drogowych jako kluczowego zagrożenia dla ochrony różnorodności biologicznej w Polsce.

Podczas dyskusji poruszono też następujące zagadnienia:

problemy planowania i projektowania przejść dla zwierząt na różnych etapach przygotowania inwestycji drogowych i kolejowych;

powołanie zespołu ekspertów zajmujących się tematyką przejść dla zwierząt na szczeblu centralnym;

problemy merytorycznej współpracy na linii: inwestorzy-projektanci-przyrodnicy;

unikanie i rozwiązywanie konfliktów wynikających z ochrony dziko żyjących zwierząt wzdłuż inwestycji liniowych.

W ramach konferencji odbyła się również wycieczka techniczna na linię kolejową E20, gdzie wizytowano budowane przejścia dla zwierząt na odcinku Rzepin-Kunowice.

Więcej informacji na temat konferencji w Łagowie Lubuskim oraz problemu ochrony korytarzy ekologicznych znajdziecie Państwo na stronie internetowej Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot


PREZENTACJE Z KONFERENCJI

Wersja  8,97 MB	Wpływ inwestycji transportowych na populacje zwierząt oraz metody ograniczania negatywnego oddziaływania dróg na przyrodę. Prof. Włodzimierz Jędrzejewski - Zakład Badania Ssaków PAN. Prezentacja w wersji PDF 22,6 MB

Na tle innych krajów Europy Polska charakteryzuje się stosunkowo dobrze zachowanymi zasobami przyrodniczymi o dużym stopniu naturalności i wysokiej bioróżnorodności. Szybki rozwój i modernizacja sieci transportowej (dróg i linii kolejowych) może w poważnym stopniu zagrozić bogactwu przyrodniczemu naszego kraju. Do najważniejszych zagrożeń powodowanych przez inwestycje transportowe i wzrost natężenia ruchu drogowego można zaliczyć: (1) śmiertelność zwierząt na drogach, (2) utratą siedlisk w wyniku budowy pasa drogowego i oddziaływania ruchu samochodowego na okolice drogi, (3) fragmentacją i izolacją siedlisk i populacji zamieszkujących je zwierząt. To ostatnie zagrożenie ma największe znaczenie, ponieważ działa w dużej skali przestrzennej, może powodować utratę zmienności genetycznej dużych populacji, wymieranie populacji lokalnych i ogólny spadek bioróżnorodności. Ważnym narzędziem ograniczania negatywnego oddziaływania dróg na przyrodę powinno być właściwe planowanie przestrzenne, do którego można zaliczyć lokalizację dróg oraz wyznaczanie i ochronę korytarzy ekologicznych. Właściwa lokalizacja dróg może w istotnym stopniu ochronie cenne przyrodniczo siedliska i przeciwdziałać ich fragmentacji. Korytarze ekologiczne projektuje się, aby umożliwić zachowanie łączności między populacjami i ochronić szlaki migracji zwierząt. Dla całego obszaru Polski opracowano sieć korytarzy ekologicznych, która obejmuje korytarze główne (o znaczeniu międzynarodowym, a nawet Kontynentalnym) oraz uzupełniające je korytarze krajowe i lokalne. Dla ochrony korytarzy ekologicznych i umożliwienia migracji, niezbędne jest budowanie na drogach specjalnych przejść dla zwierząt. Aby dobrze spełniały swą rolę, przejścia muszą mieć właściwą lokalizację (oraz zagęszczenie na jednostkę długości drogi),dobrze dobrany typ i parametry techniczne. Dla dużych zwierząt (ssaki kopytne, dudze ssaki drapieżne) najlepsze są wysokie estakady, szerokie przejścia górne oraz przejścia dolne (tunele i mosty) o dużych parametrach. Są to równocześnie najlepsze, najbardziej uniwersalne przejścia dla wszystkich gatunków zwierząt. Dla małych i średnich ssaków projektuje się przejścia dolne. Specjalnej konstrukcji wymagają przejścia dla płazów. Budowie przejść dla zwierząt powinno towarzyszyć odpowiednie ogrodzenie drogi, które chroni zwierzęta przed kolizjami z pojazdami, a równocześnie naprowadza je do przejścia. Ważne jest także właściwe zagospodarowanie terenu wokół przejść, co może wiązać się z koniecznością dodatkowego wykupu gruntów.

Wersja  2,80 MB	Problemy ochrony korytarzy ekologicznych dla dużych ssaków w Polsce. Dr Sabina Pierużek-Nowak, Mgr inz. Robert W. Myslajek - Stowarzyszenie dla Natury "Wilk" Prezentacja w wersji PDF 8,26 MB

Korytarze ekologiczne są bardzo ważne dla zachowania witalnych populacji dużych ssaków. Kluczową kwestią jest zapewnienie im odpowiedniej ochrony, a także takie zarządzanie i gospodarowanie obszarami wchodzącymi w skład korytarza, by zapewnić im drożność. Korytarze ekologiczne wymagają skuteczniejszej ochrony prawnej, zwłaszcza poprzez ich uwzględnienie w przepisach prawnych z zakresu ochrony środowiska i planowania przestrzennego. Ważne jest także ujmowanie korytarzy w planach zagospodarowania przestrzennego na wszystkich poziomach, od krajowego po lokalny oraz ochrona obszarowa ich kluczowych fragmentów. Praktyczne aspekty gospodarowania na terenach pełniących funkcje korytarzy obejmują między innymi: zwiększenie ich lesistości - szczególnie we fragmentach mocno odlesionych, minimalizowanie konfliktów z inwestycjami transportu drogowego i kolejowego - poprzez najkorzystniejsze dla przyrody lokalizowanie drag oraz budową odpowiednich przejść dla zwierząt, przeciwdziałanie zabudowie terenu w obrębie korytarzy, oraz ochroną dolin rzecznych stanowiących naturalne ciągi migracyjne.

Wersja  0,14 MB	Inwestycje liniowe w świetle prawnych uwarunkowań ochrony dziko żyjących zwierząt. Rys prawa wspólnotowego, międzynarodowego i krajowego Mgr Marcin Pchałek. Konsultant ds. Prawa ochrony środowiska. Kowalewski, Miara, Pchałek & Partnerzy - Doradztwo Prawne Prezentacja w wersji PDF 0,14 MB

Prawo Wspólnoty Europejskiej ma pierwszeństwo nad prawem polskim. (1) Obejmuje wszystkie wiążące źródła prawa wspólnotowego. (2)Rozciąga się również na wszystkie przepisy prawa krajowego. (3) Odnosi się do przepisów o charakterze legislacyjnym, ale także aktów o charakterze administracyjnym. Prawo WE "W sieci" Dyrektywy Ptasiej (DP) i Siedliskowej (DS): chrońmy Korytarze - Art. 10 DS !!! "Państwa członkowskie planując zagospodarowanie terenów i formułując politykę rozwoju, w szczególności mając na względzie poprawę ekologicznej spójności sieci Natura 2000, będą dążyć tam gdzie uznają to za konieczne, do popierania zagospodarowania i ochrony tych elementów krajobrazu, które mają duże znaczenie dla dzikiej fauny i flory. Są to elementy, które ze względu na swą liniową lub ciągłą strukturę (na przykład rzeki i ich brzegi albo tradycyjne systemy oznaczania granic pól), bądź pełnioną funkcję wyjściowych obszarów ekspansji (na przykład stawy lub niewielkie lasy) są bardzo ważne dla migracji, rozprzestrzeniania i wymiany genetycznej dzikich gatunków."

Wersja  0,40 MB	Przejścia dla zwierząt w budownictwie komunikacyjnym. Propozycja zaleceń normalizujących zagadnienie. Prof. Adam Wysokowski, Mgr inż. Anna Staszczuk, Inż. Wojciech Bosak; Uniwersytet Zielonogórski. Prezentacja w wersji PDF 2,44 MB

Szybkie powstawanie dróg oraz rosnący ruch samochodowy wywierają duży wpływ na przyrodę. Niniejszy referat opiera się na wcześniejszych publikacjach autorów i ma na celu podsumowanie przemyśleń w zakresie oddziaływania szybko rozwijającej się sieci dróg i kolei na ekosystemy dzikich zwierząt w aspekcie konstruowania przejść dla zwierząt jako budowli o charakterze ekologicznym. Referat zawiera klasyfikację i opis typowych przejść dla zwierząt. Autorzy podają przykłady nowoczesnych rozwiązań materiałowych i konstrukcyjnych. Pragną oni ponadto zwrócić uwagę na istotę problemu, która znajduje swoje miejsce w działaniach proedukacyjnych, realizowanych na Uniwersytecie Zielonogórskim w ramach nauczania przyszłych inżynierów w zakresie budownictwa komunikacyjnego. W referacie przedstawiono model dydaktyczny przejścia dla zwierząt, wykonany w laboratorium Zakładu Dróg i Mostów Instytutu Budownictwa UZ w ramach pracy dyplomowej współautora niniejszego referatu. W celu ujednolicenia i normalizacji zagadnień związanych z konstruowaniem przejść dla zwierząt, autorzy referatu proponują stworzenie przez grupę interdyscyplinarnych specjalistów opracowania w formie zaleceń, które w sposób jednoznaczny uporządkowałyby kwestie związane z projektowaniem, budową i utrzymaniem przejść dla zwierząt.

Wersja  4,13 MB	Optymalne rozwiązania konstrukcyjne stosowane przy budowie przejść dla zwierząt. Mgr inż. Barbara Bednarek, Mgr inż. Piotr Tomala, Dr inż. Leszek Janusz - Viacon Polska. Prezentacja w wersji PDF 15,4 MB

Budowa przejść dla zwierząt coraz częściej pojawia się w zakresie inwestycji liniowych na drogach kołowych i kolejowych. Co do zasadności ich budowy istnieją dość liczne kontrowersje i wynikają one głównie nie z braku troski o środowisko, ale z obawy o niewystarczające środki dostępne w budżecie inwestycyjnym. Aby pogodzie rozbieżne w pewnym sensie interesy skutecznej ochrony przyrody i minimalizacji nakładów inwestycyjnych należy poszukiwać metod optymalizujących te przedsięwzięcia. W tym celu należy ustalić odpowiednie kryteria i tzw." funkcje celu". Referat przytacza przykład algorytmu pozwalającego na optymalizację realizacji inwestycji środowiskowych w ciągach robot liniowych bazując na doświadczeniach z USA oraz przytaczając doświadczenia z Polski. W swej treści pokazane są przykłady paru realizacji budowy przejść dla zwierząt z użyciem konstrukcji podatnych z blach falistych. Optymalizacja rozwiązań dotyczy nie tylko spraw konstrukcyjnych, ale również ekonomicznych i społecznych i środowiskowych.

Wersja  2,15 MB	Optymalny model postępowania przy ustalaniu lokalizacji przejść dla zwierząt. Mgr Rafał Kurek, Uniwersytet im. A. Mickiewicza. Prezentacja w wersji PDF 4,49 MB

Budowa przejść dla zwierząt stanowi obecnie najważniejszą i powszechnie stosowaną metodą minimalizacji wpływu dróg na dziką fauną. Ogromne znaczenie ekologiczne a także wysokie koszty budowy przejść powodują, że decyzje o ich lokalizacji powinny być poprzedzone skomplikowaną procedurą uwzględniającą aspekty zarówno przyrodnicze, jak i techniczno-budowlane. Proces ustalania lokalizacji przejść dla zwierząt zaleca się przeprowadzać w dwóch etapach: etap I - określenie lokalizacji obszarów konfliktowych przebiegu drogi z przebiegiem korytarzy ekologicznych (migracyjnych fauny) oraz z rozmieszczeniem obszarów siedliskowych fauny; etap II - szczegółowe określenie lokalizacji projektowanych obiektów - na podstawie wielokryterialnej waloryzacji krajobrazu pod kątem możliwości przemieszczania się zwierząt. Zagęszczenie i liczba przejść jest uzależniona od znaczenia ekologicznego obszarów siedliskowych i korytarzy ekologicznych przecinanych przez drogę. Parametry przejść zależą od wymagań występujących kluczowych gatunków zwierząt. Wszystkie przejścia dla zwierząt wymagają odpowiednich działań prowadzących do ich harmonizacji z przestrzenią krajobrazową. Proces ustalania lokalizacji i doboru parametrów przejść powinien być etapem procedury oceny oddziaływania na środowisko i powinien opierać się na wykorzystaniu szeregu wskaźników opisujących poziom konfliktu przyrodniczego - oddzielnie dla obszarów siedliskowych fauny oraz korytarzy migracyjnych (ekologicznych). Procedura ustalania lokalizacji przejść dla zwierząt powinna odbywać się w drodze wielosektorowej współpracy - decyzje powinny być efektem konsultacji jak największej liczby zainteresowanych grup interesu. Szczególnie ważne jest zaangażowanie strony społecznej (głownie organizacje pozarządowe) na możliwie wczesnym etapie planowania drogi (najlepiej STES etap I) kiedy najłatwiej jest uwzględnić zgłaszane uwagi i wnioski, zapobiegając tym samym opóźnieniom w realizacji inwestycji ze względu na aspekty środowiskowe.

Wersja  0,12 MB	Podstawowe problemy związane z planowaniem przejść dla zwierząt w trakcie przygotowywania inwestycji drogowych. Mgr Piotr Ochnio, Biuro Przygotowania Inwestycji GDDKiA. Prezentacja w wersji PDF 0,13 MB

Problemy występujące przy wykonywaniu przejść dla zwierząt można podzielić na kilka zasadniczych grup. Są one związane z: Unikaniem konfliktów środowiskowych przy realizacji nowych inwestycji Planowaniem nowych inwestycji Ustalaniem lokalizacji przejść dla zwierząt Uzgadnianiem zagadnień związanych z migracją zwierząt Utrzymaniem i prawidłowym funkcjonowaniem przejść dla zwierząt Istniejącym stanem prawnym i obowiązującymi procedurami Różnymi zagadnieniami występującymi podczas przygotowania inwestycji drogowych

Wersja  0,65 MB	Ochrona dziko żyjących zwierząt w projektach modernizacji linii kolejowych. Biuro Ochrony Środowiska PLK.S.A. Prezentacja w wersji PDF 0,8 MB

Podstawowe przyczyny istotnie wpływające na zagrożenie dla świata zwierząt to: gwałtowna wyprzedaż gruntów rolnych i leśnych pod zabudowę spowodowana zmianami systemu własności i stworzeniem możliwości swobodnego dysponowania nimi przez właścicieli, osuszenie torfowisk i łąk, regulacja rzek, i potoków, intensyfikacja budowy i modernizacji infrastruktury transportowej w tym również kolejowej ze względu na duży przypływ środków finansowych na ten cel z Unii Europejskiej,

Wersja  1,72 MB	Monitoring przyrodniczy realizacji inwestycji drogowych jako kluczowego zagrożenia dla ochrony różnorodności biologicznej w Polsce. Mgr Radosław Ślusarczyk, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot Prezentacja w wersji PDF 1,16 MB

Stowarzyszanie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot od 2001 roku podejmuje działania dotyczące zagrożeń i ochrony wartości przyrodniczych przy nowo powstających inwestycjach linowych (drogi szybkiego ruchu i autostrady) w Polsce. Przerywanie ciągłości korytarzy ekologicznych przez infrastrukturę liniową stanowi obecnie kluczowy czynnik ograniczający możliwości migracyjne większości leśnych gatunków zwierząt. Planowany w najbliższych latach rozwój sieci drogowej spowoduje zagrożenia dla ochrony bioróżnorodności o niespotykanej dotąd w Polsce skali. Wychodząc naprzeciw tym, jakże ważnym problemom, od grudnia 2005 roku Pracownia realizuje projekt "Monitoring przyrodniczy realizacji inwestycji drogowych jako kluczowego zagrożenia dla ochrony różnorodności biologicznej w Polsce". Przyczyny podjęcia realizacji prezentowanego projektu były następujące: brak koncepcji ochrony korytarzy ekologicznych w skali przestrzennej całego kraju brak narządzi prawnych sankcjonujących status ochronny oraz potrzebą zachowania ciągłości Korytarzy migracyjnych brak zrozumienia wagi problemu ze strony decydentów, planistów i projektantów odpowiedzialnych za rozwój infrastruktury i planowanie przestrzenne brak implementacji "dobrych praktyk" i doświadczeń państw zachodnich w rozwiązywaniu konfliktów na linii drogi-przyroda. Najważniejszą częścią projektu są działania związane z identyfikacją i rozwiązywaniem konfliktów, wynikających z planowania inwestycji drogowych na obszarach cennych przyrodniczo. Projekt zakłada wykonanie mapy rozmieszczenia obszarów konfliktowych, szczegółowych planów rozwiązywania konfliktów (dla kluczowych obszarów), monitoring procesów planistycznoprojektowych i decyzyjnych oraz podjęcie szerokiej współpracy z organami decyzyjnymi i planistycznymi dla wdrażania optymalnych rozwiązań. Dziś za najważniejszy efekt projektu można uznać przyjęcie do realizacji wielu obiektów inżynieryjnych (przejść dla zwierząt), które przyczynią Się do zachowania ciągłości korytarzy migracyjnych na projektowanych drogach, takich jak (S3, S 19, S69, A4, A2 itp.). Efekt ten jest wynikiem stworzonej międzysektorowej platformy współpracy pomiędzy kluczowymi sektorami administracji. Rządową i drogową, ośrodkami naukowymi, projektantami itp. Ważnym elementem pozwalającym uniknąć błędów przy projektowaniu nowych odcinków dróg, jest stworzenie mapy miejsc konfliktowych wraz z propozycją minimalizacji szkodliwości podjętych inwestycji, oraz strategii ochrony korytarzy ekologicznych dla dziko żyjących zwierząt w Karpatach. Obecnie w zasięgu planowanych dróg szybkiego ruchu zidentyfikowaliśmy jest ok. 120 odcinków, w obrębie, których występują konflikty z przebiegiem ważnych korytarzy ekologicznych. Konflikty te występują głównie w północnej części kraju oraz w Karpatach. Najbardziej konfliktowe drogi to: - autostrady - A1, A2, A4, A18; - drogi ekspresowe - S-3, S-7, S-8, S-1O, S-19, S-69.

PKP PLK S.A.
Kolej chroni zwierzęta