Sz. P. Radosław Stępień
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej

Szanowny Panie Ministrze,

w nawiązaniu do opublikowanego w dniu 15.09.2011 r. w lokalnym dodatku do Gazety Wyborczej[1] artykułu, w którym wyraził Pan swoją opinię na temat potencjału i warunków rozwoju komunikacji tramwajowej w miastach krajów rozwiniętych, borykających się z problemem zatłoczenia motoryzacyjnego, Stowarzyszenie Integracji Stołecznej Komunikacji SISKOM zwraca się o poparcie naszych działań na rzecz promowania zrównoważonych polityk transportowych.

Stowarzyszenie działa od 2006 roku i skupia entuzjastów budowy nowoczesnych tras komunikacyjnych w Warszawie i w całej Polsce. Pod pojęciem tras komunikacyjnych należy rozumieć autostrady, trasy ekspresowe, drogi szynowe, komunikację miejską, lotniska, ścieżki rowerowe. W skład stowarzyszenia wchodzą drogowcy, projektanci, inżynierowie budownictwa, specjaliści od transportu, prawnicy, informatycy, ekonomiści, handlowcy, pracownicy PKP oraz pasjonaci transportu. SISKOM nie prowadzi działalności gospodarczej, a jedynie społeczną na zasadzie non-profit.

W początkowych latach działalności skupialiśmy się na wspieraniu poparcia społecznego dla inwestycji infrastrukturalnych, głównie w zakresie tras obwodowych wokół Warszawy. W miarę postępów procesu inwestycyjnego oraz wzrostu aprobaty społecznej dla budowy dróg Stowarzyszenie stopniowo włączało w program swojej działalności tematykę rozwoju transportu publicznego. Zgodnie z polityką zrównoważonego rozwoju przyjazne środki transportu publicznego powinny zastępować w przesyconych ruchem centrach miast podróże dotąd realizowane prywatnymi samochodami. Ruch prywatny może i powinien się odbywać na trasach obwodowych i w strefach ruchu poza centrum.

Obecnie SISKOM prowadzi kampanię[2] promującą nadawanie uprzywilejowania tramwajom w sterowaniu ruchem, traktowaną jako element realizacji polityki zrównoważonego rozwoju. W miastach o rozbudowanej sieci wydzielonych tras tramwajowych, takich jak Warszawa, strategia sterowania ruchem decyduje bowiem w zasadniczym stopniu o zdolności przewozowej trakcji tramwajowej oraz oferowanej prędkości komunikacyjnej. Niestety nieliczne w skali kraju pozytywne przykłady priorytetów tramwajowych (Poznań, Kraków) nie mogą przesłonić ogólnokrajowego problemu dosyć nieprzychylnego traktowania przez zarządców dróg komunikacji tramwajowej. Dotąd udało się zidentyfikować dwie podstawowe przyczyny takiej sytuacji:

1. brak świadomości skutków długofalowego zatłoczenia motoryzacyjnego oraz korzyści z promowania transportu publicznego,
2. brak ogólnopolskich wytycznych odnośnie stosowania priorytetu tramwajowego wspartych przepisami wykonawczymi.

W związku z powyższym zwracamy się do Pana z wnioskiem o objęcie naszej akcji patronatem Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, co przyczyni się do skutecznego promowania zalet transportu publicznego. Z drugiej strony działalność SISKOM, będąca wyrazem oddolnego poparcia społecznego dla realizacji uchwalonych polityk transportowych, może pokazać, że dokumenty te zawierają praktyczne rozwiązania problemów komunikacyjnych miast.

Jednocześnie zwracamy się do Pana z wnioskiem o podjęcie działań legislacyjnych wspierających stosowanie priorytetów w sygnalizacji świetlnej dla transportu publicznego. Z praktycznego punktu widzenia największe znaczenie mają tutaj zapisy Załącznika nr 3 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. nr 220 z 2003 r., poz. 2181 z późn. zm.), zwanego dalej Rozporządzeniem.

Dokument ten stanowi podstawowe, a niekiedy jedyne kryterium oceny poprawności projektów sygnalizacji świetlnej w czasie ich rozpatrywania przez organy zarządzające ruchem. Rozporządzenie to nie zawiera zapisów o priorytetach dla transportu publicznego, co niekiedy bywa interpretowane jako zakaz stosowania priorytetów w ogóle. Wymaga natomiast spełnienia warunków przepustowości dla pojazdów oraz wyznaczania wykresów koordynacji dla nich. Są to zapisy wystarczające jedynie do realizacji polityki prosamochodowej, np. na drogach zamiejskich. Dostrzegamy potrzebę wprowadzenia zapisów mówiących m.in. o:

-        zaleceniach stosowania miar efektywności ruchu z uwzględnieniem zdolności przewozowej poszczególnych środków transportu – poszerzenie klasycznego kryterium przeliczania pojazdów rzeczywistych na pojazdy umowne,

-        wyznaczania miar czasu traconego w przeliczeniu na pasażera,

-        dopuszczalności odejścia od kryterium przepustowości w określonych sytuacjach,

-        stosowania sygnałów pomocniczych dla osób kierujących tramwajami, informujących np. o zbliżającym się momencie uzyskania sygnału zezwalającego na jazdę (wzorem przepisów niemieckich).

W tym miejscu pragniemy przytoczyć referat pt. Priorytety w ruchu dla transportu publicznego w Oslo wygłoszony przez Pawła Gajowniczka na Polskim Kongresie ITS w 2009 r. W przytoczonym referacie akcentowano pozytywny wpływ działań rządu norweskiego na możliwość realizacji priorytetów w sygnalizacji świetlnej w miastach. Punktem wyjścia były tam ogólnokrajowe wytyczne i zalecenia, wsparte przepisami wykonawczymi. Przyrównując to do warunków polskich, należy stwierdzić, że obecnie istnieją u nas dobre warunki do realizacji w sygnalizacji świetlnej wyłącznie polityki prosamochodowej, choć – jak wiadomo – w centrach dużych miast taka polityka nie jest prawidłowa. Przywołane wcześniej Rozporządzenie nie wspiera realizacji uchwalanych przez miasta polityk transportowych.

Nadmieniamy, że w przypadku pozytywnego stanowiska Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie możliwości zmian w Rozporządzeniu, Stowarzyszenie Siskom przygotuje szczegółowe propozycje zmian wybranych zapisów tego aktu prawnego.

Podsumowując pragniemy wyrazić zadowolenie z deklarowanego przez Pana poparcia dla rozbudowy sieci tramwajowych w miastach polskich. Raz jeszcze pragniemy prosić o poparcie dla naszej akcji Priorytety dla tramwajów oraz wprowadzenie niezbędnych zmian w prawodawstwie, które będą wspomagały realizację polityki zrównoważonego rozwoju.

[2] zob. http://priorytety.siskom.waw.pl oraz profil Priorytety dla tramwajów w portalu społecznościowym Facebook.