Uwagi dotyczące budowy obwodnicy Mińska Mazowieckiego w ciągu autostrady A2 « SISKOM – Działalność

30 maja 2012

Uwagi dotyczące budowy obwodnicy Mińska Mazowieckiego w ciągu autostrady A2

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Warszawie
Wydział Ochrony Środowiska

W nawiązaniu do artykułów prasowych dotyczących nieprawidłowości przy budowie obwodnicy Mińska Mazowieckiego w ciągu autostrady A2, SISKOM – Stowarzyszenie Integracji Stołecznej Komunikacji w dniach 25.05 – 27.05.2012 r., realizując swoje cele statutowe, dokonało przeglądu terenu budowy inwestycji. Przegląd przeprowadzono spoza pasa drogowego z miejsc ogólnodostępnych. W związku z tym trudno ocenić czy wszystkie znajdujace się na terenie budowy rozwiązania są rozwiązaniami docelowymi, czy też tylko zastosowanymi na czas budowy. Niemniej jednak, po przejrzeniu dokumentacji do uwarunkowań środowiskowych oraz elementów projektu budowlanego (materiały dostępne na stronie internetowej siskom.waw.pl), nasze wątpliwości budzą zwłaszcza kwestie związane z urządzeniami ochrony środowiska.

Wykonano inne średnice przejść dla zwierząt pod drogą główną autostrady, a inne pod drogami serwisowymi (fot. 1),
Na około 40 procentach trasy wykonano już ogrodzenia z siatki. Zastosowane ogrodzenie jest zbyt niskie, od około 1,4 m do 1,8 m (najczęściej 1,4 m), nie dające gwarancji zabezpieczenia przed wtargnięciem dzikich zwierząt na jezdnie autostrady. Trudno też ocenić dlaczego na nielicznych odcinkach zastosowano siatki grodzące różnej wysokości. (fot. 2)
Obecnie brak możliwości korzystania z niektórych przejść dla zwierząt – wygrodzenia z siatki skutecznie uniemożliwiają wejście i wyjście z przejścia (fot. 3). Wg dostępnego projektu budowlanego w taki sposób mają być ogrodzone wszystkie przepusty. Jest to całkowicie pozbawione racjonalności, gdyż zaprojektowane i wykonane przejścia zostaną całkowicie odseparowane od otaczającego terenu i będą pełnić rolę tylko przepustów dla cieków wodnych.
Siatki grodzące nie są wkopane w ziemię (fot. 4), co spowoduje w niedługim czasie, że zwierzyna wykona podkopy pod ogrodzeniem i będzie wchodzić na jezdnie autostrady.
Brak jest zabezpieczeń dla płazów uniemożliwiających im wtargnięcie na jezdnię (fot. 4).
Niemal wszystkie zbiorniki retencyjne zlokalizowano w świetle przejść dla zwierząt lub bardzo blisko nich (fot. 5).
Zastosowano bardzo strome skarpy w zbiornikach retencyjnych (fot. 6), z których większość została ogrodzona, co dodatkowo stanowi barierę dla zwierząt.
Wykonano zbyt strome przeciwskarpy przy przejściach dla zwierząt (fot. 7).
Pod obiektem MA-13, który pełni jednocześnie rolę jedynego na odcinku ponad 20 km przejścia dla zwierząt dużych, zlokalizowano drogę serwisową oraz dokonano regulacji istniejącego cieku wodnego, co może znacznie obniżyć skuteczność tego przejścia (fot. 8).
Jeden z dwóch największych przepustów dla zwierząt (pik. 529+610,00) zlokalizowany został zbyt blisko obiektu WD-08 (fot. 9) oraz zbiornika retencyjnego Z-10 (fot. 10) i okolicznych zabudowań (fot. 11). Dodatkowo wprost w osi przejścia wykonano regulację istniejącego cieku wodnego wykonując strome skarpy (fot. 12). Antropogeniczność okolicy tego przejścia oraz utrudnienia na dojściach do niego nie gwarantują najmniejszej jego skuteczności.
Nie w pełni wykorzystano niweletę drogi do lokalizacji przejść dla zwierząt średnich. Na długich odcinkach kilkuset metrów brak w ogóle jakochkolwiek przejść, nawet przepustów dla płazów. Na całym ponad 20 km odcinku A2 zaprojektowano jedynie 14 przepustów dla zwierząt oraz jedno przejście pod mostem (MA-13). Średnio przypada więc jedno przejście dla zwierząt na 1,33 km drogi. Jest to wartością niewystarczającą dla zapewnienia drożności lokalnych korytarzy migracyjnych.
Wszystkie przepusty dla zwierząt mają zbyt mały współczynnik ciasnoty. Jeden z dwóch największy przepustów (pik. 529+610) ma wymiary 2,5 m na 2,5 m przy 40 m długości, co da współczynnik ciasnoty 0,16 (fot. 13). Drugi z największych przepustów (pik. 533 + 521) przy wymiarach 2,5 m na 2,5 m ma długość 50 m, co da współczynnik ciasnoty 0,125. Wartości te są odpowiednie tylko dla zwierząt drobnych. Pozostałe przepusty mają wymiary 1,5 m na 1,5 m przy współczynniku ciasnoty 0,056, a więc zbyt niskim nawet dla zwierząt drobnych.
W wielu przepustach nie wykonano półek wyniesionych ponad lustro wody (fot. 7, fot. 14).

Podczas wielodniowego przeglądu zaobserwowaliśmy w pobliskim sąsiedztwie budowanej autostrady wiele gatunków zwierząt średnich oraz drobnych, jak sarny, zające, lisy, kuny oraz liczne płazy (w tym również w zbiornikach retencyjnych oraz w rowach odwadniających budowanej autostrady). Okolica budowy obfituje też w liczne gatunki ptaków, które nie zostały wymienione w dokumentacji do uwarunkowań środowiskowych, takie jak: sieweczka rzeczna, pokrzewka, rudzik, srokosz, dzierzba gąsiorek, czajki, a nawet czaple i żurawie. Stawia to pod dużym znakiem zapytania jakość wykonanej dokumentacji środowiskowej i inwentaryzacji przyrodniczej, a co za tym idzie, istnieje duże prawdopodobieństwo, że nieprawidłowo rozpoznano stan środowiska naturalnego i zaprojektowano zbyt małą ilość przejść dla dzikich zwierząt. Niewykluczone, że w czasie prac budowlanych dokonano zniszczeń nie rozpoznanych siedlisk przyrodniczych, zwłaszcza płazów (rys.22).

Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że cała dokumentacja do uwarunkowań środowiskowych, oraz wydana na tej podstawie decyzja środowiskowa z dnia 2.10.2006 r, zakładały zupełnie inny przekrój autostrady. W budowanej aktualnie wersji autostrada jest o 7,5 m szersza. Już po wydaniu decyzji środowiskowej zdecydowano o poszerzeniu pasa dzielącego jezdnie z 5,0 m do 12,5 m celem zabezpieczenia rezerwy pod trzeci pas ruchu dla każdej z jezdni. Jednocześnie jednak nie powiększono przekrojów przejść dla zwierząt, co wpłynęło na zmniejszenie współczynnika ciasnoty tych przejść oraz obniżyło ich skuteczność. Najprawdopodobniej zmiana przekroju drogi wymusiła też zastosowanie zbyt stromych skarp w zbiornikach retencyjnych, by zmieścić je w liniach rozgraniczających.

Brak skuteczności przejść dla zwierząt oraz zbyt słabe zabezpieczenia mogą negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo ruchu drogowego po obwodnicy Mińska Mazowieckiego. Należy się spodziewać iż dzikie zwierzęta będą usiłowały przejść przez jezdnię w inny sposób, np. przeskakując przez zbyt niskie ogrodzenie lub robiąc podkop pod nim.

Wątpliwości Stowarzyszenia budzi również stateczność skarp wykonanych nasypów drogowych. Na wielu odcinkach wykonano pochylenie skarp 1:1,5 przy nasypach niższych niż 2 metry (powinno być 1:3). Obecnie w wielu miejscach widoczne są ubytki w skarpach spowodowane erozją wody opadowej, w tym pod obiektami dopuszczonymi do ruchu kilka miesięcy temu. Pod łącznicami w węźle Kałuszyn zastosowano miejscami zbyt duże pochylenie skarp 1:1. Oględziny miejsc osunięć wskazują, że skarpy te nie zostały zabezpieczone np. biomatą lub geokratą na etapie budowy nasypów (fot 15 – 21).

Reasumując wykonana obwodnica Mińska Mazowieckiego będzie stanowić istotną barierę ekologiczną, a niewłaściwe rozwiązania zabezpieczeń i przejść będą przyczyną licznych zdarzeń drogowych z dzikimi zwierzętami.

W związku z powyższym należy w trybie pilnym:

Przeprojektować odwodnienie dla drogi oraz przenieść większość zbiorników retencyjnych w inne miejsce, oddalone co najmniej o 100 m od przejść dla zwierząt.
Wykonać łagodne pochylenia skarp zbiorników retencyjnych nie stromsze niż 1:3.
Zlikwidować wszystkie ogrodzenia zbiorników retencyjnych.
Przeprojektować ogrodzenie autostrady w taki sposób, by umożliwiało ono swobodne korzystanie z przejść dla zwierząt.
Właściwie zagospodarować okolice przejść dla zwierząt poprzez wprowadzenie np. nasadzeń roślinnych naprowadzających na przejście.
Zastosować ogrodzenie o wysokości co najmniej 1,8 m ponad powierzchnią terenu, jednocześnie wkopane w ziemię na głębokość co najmniej 0,2 m.
Wykonać płotki uniemożliwiające przedostawanie się płazów na jezdnie główne autostrady.
Wykonać bariery przeciwolśnieniowe bezpośrednio nad i w najbliższej okolicy przejść dla zwierząt.
Wzmocnić skarpy nasypów drogowych.

Powyższe należy wykonać jeszcze przed oddaniem drogi do ruchu. Przypominamy też, że inwestycja pod nazwą „Budowa autostrady A2 na odcinku obwodnicy Mińska Mazowieckiego” jest wskazana do dofinansowania z Funduszu Spójności w kwocie 602 431 966 PLN. Naszym zdaniem niezgodności projektowe i wykonawcze z decyzją środowiskową, a także sama jakość dokumentacji środowiskowych, mogą być przeszkodą w uzyskaniu tego dofinansowania.

Uprzejmie prosimy o ustosunkowanie się do wszystkich naszych wątpliwości w trybie k.p.a.

Część fotograficzna