Wniosek o wprowadzenie uprzywilejowania transportu publicznego po otwarciu Trasy S8 « SISKOM – Działalność

10 marca 2011

Wniosek o wprowadzenie uprzywilejowania transportu publicznego po otwarciu Trasy S8

Hanna Gronkiewicz-Waltz - Prezydent m.st. Warszawy

Szanowna Pani Prezydent,

W związku z oddaniem do ruchu drogi ekspresowej S8 (Trasy AK) od węzła „Konotopa” do węzła „Powązkowska”, co spowoduje znaczące odciążenie wewnętrznego układu drogowego Warszawy z ruchu ciężkiego i tranzytowego, zwracamy się z wnioskiem o przyspieszenie prac nad uprzywilejowaniem transportu publicznego w lewobrzeżnej Warszawie poprzez:

- wydzielenie dwukierunkowego pasa autobusowego w ciągu ul. Górczewskiej, na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ul. Powstańców Śląskich i ul. Młynarską,

- wydzielenie jednokierunkowego pasa autobusowego na zachodniej jezdni al. Prymasa Tysiąclecia, na odcinku od ul. Górczewskiej do ul. Kasprzaka,

- wprowadzenie skutecznego priorytetów dla transportu publicznego w planach sterowania sygnalizacją świetlną na ciągach ulic Górczewskiej i Wolskiej.

Za podjęciem pilnych działań w powyższej sprawie przemawiają następujące argumenty:

- przeniesienie się istotnej części ruchu na nowo otwartą drogę ekspresową S8 spowoduje jedynie krótkotrwałą poprawę przepustowości na istniejących ulicach Warszawy – rezerwa przepustowości zostanie szybko skonsumowana przez wzbudzony indywidualny ruch samochodowy; zgodnie z polityką zrównoważonego rozwoju systemu transportowego, zjawisku temu należy stanowczo przeciwdziałać, przeznaczając uzyskaną rezerwę przepustowości dla transportu publicznego,

- w ciągu najbliższych miesięcy nastąpią bezprecedensowe ograniczenia w dostępności do ścisłego centrum dla komunikacji indywidualnej, związane z budową centralnego odcinka II linii metra; w związku z powyższym konieczne są działania rekompensujące w postaci poprawy wydajności transportu publicznego, który musi przejąć dodatkową grupę pasażerów,

- zgodnie z dotychczasowymi doświadczeniami, wdrożenie priorytetów dla transportu publicznego wiąże się z kilkumiesięcznym pracami projektowymi i wdrożeniowymi; uwzględniając powyższe należy dążyć do jak najszybszego przygotowania dokumentacji projektowej, by zmiany organizacji ruchu mogły zostać wprowadzone jak najszybciej, gdy tylko pozwolą na to warunki atmosferyczne.

Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje odnośnie naszych propozycji:

1. Pas autobusowy w ciągu ul. Górczewskiej

1.1. Stan istniejący

W stanie istniejącym ciąg ul. Górczewskiej od skrzyżowania z ul. Powstańców Śląskich do skrzyżowania z ul. Młynarską posiada klasę G o przekroju 2×3. Natężenie ruchu w szczycie porannym[1] waha się w granicach 2100-2700 P/h w kierunku centrum na odcinku od ul. Powstańców Śląskich do al. Prymasa Tysiąclecia i 1200-1500 P/h na odcinku od al. Prymasa Tysiąclecia do ul. Młynarskiej. Wzdłuż ulicy Górczewskiej pomiędzy ul. Powstańców Śląskich a al. Prymasa Tysiąclecia nie ma wydzielonych miejsc postojowych, a ciąg pieszy w zdecydowanej większości oddzielony jest od jezdni wąskim pasem trawnika. Na odcinku od al. Prymasa Tysiąclecia do ul. Młynarskiej sporadycznie dopuszcza się parkowanie przy ulicy, głównie przy jezdni południowej.

1.2. Transport publiczny[2]:

W szczycie porannym natężenie ruchu autobusowego w ciągu ul. Górczewskiej wynosi około 50 A/h w jednym kierunku. Zgodnie z przeprowadzonymi pomiarami potok pasażerów w szczycie porannym waha się w granicach 4000-5500 pas/h w kierunku centrum na odcinku od ul. Powstańców Śląskich do al. Prymasa Tysiąclecia, 5000-5600 pas/h na odcinku od al. Prymasa Tysiąclecia do ul. Płockiej i około 4000 pas/h do ul. Młynarskiej. Na podstawie pomiarów można stwierdzić, iż występuje bardzo duże wykorzystanie podaży miejsc, a niektóre linie wykazują jeszcze rezerwy.

W szczycie porannym i popołudniowym przejazd ul. Górczewską jest utrudniony, co wpływa niekorzystnie na średnią prędkość podróży autobusów miejskich. W szczycie porannym średni rzeczywisty czas przejazdu autobusów linii 190 na odcinku od ul. Powstańców Śląskich do ul. Okopowej wynosi około 24 min, przy czasie rozkładowym w szczycie na poziomie 18 min, a przy małym natężeniu ruchu (sieć nieobciążona) – około 13 min. Największe straty czasu autobusy odnotowują przed skrzyżowaniem z ul. Powstańców Śląskich oraz na ul. Leszno.

W wyniku przeprowadzonych obliczeń i symulacji komputerowych szacunkowy zysk z wydzielenia pasa autobusowego wynosi około 11 minut (46%).

1.3. Propozycje zmian w organizacji ruchu:

Ul. Górczewska jest predysponowana do utworzenia w jej ciągu efektywnego, dwukierunkowego i całodobowego pasa dla autobusów miejskich. Pas ten powinien być stworzony na całej długości ulicy ze skrajnego, przykrawężnikowego prawego pasa jezdni, za wyjątkiem krótkiego odcinka przed skrzyżowaniem z al. Prymasa Tysiąclecia, gdzie obowiązują tylko dwa pasy do jazdy na wprost. W obrębie pozostałych skrzyżowań pas autobusowy powinien być wspólny z pasem do prawoskrętu dla samochodów osobowych. Zakończenie pasa autobusowego, jeżeli nie jest on prowadzony przez skrzyżowanie, powinno mieć miejsce w takiej odległości od skrzyżowania, aby autobus przejechał je w najbliższym cyklu sygnalizacji.

Duża efektywność buspasa będzie wynikać z faktu, iż przy ul. Górczewskiej nie ma miejsc postojowych. Z kolei zielone strzałki warunkowego skrętu w prawo (sygnalizator S-2) na istniejących skrzyżowaniach powinny doprowadzać do udrożnienia się pasa przed autobusem, zanim dostanie on sygnał zielony do jazdy na wprost.

Proponujemy wydzielony pas dla autobusów z południowej jezdni ul. Górczewskiej doprowadzić aż do al. Solidarności jako wspólny pas autobusowo-tramwajowegy w ciągu ul. Młynarskiej. Pozwoli to na dalsze usprawnienie komunikacji autobusowej przez przyszłościowe wydzielenie pasa autobusowego w al. Solidarności od ul. Młynarskiej do pasa autobusowo-tramwajowego na Trasie WZ, i dalej do buspasa w ul. Radzymińskiej. W ten sposób powstanie jeden, nieprzerwany ciąg uprzywilejowania komunikacji autobusowej od Bemowa, przez Wolę, Śródmieście, Pragę Północ aż do dzielnicy Targówek.

Należy przeanalizować sytuację ruchową na ul. Wolskiej, którą prowadzony jest ruch indywidualny w czasie budowy II linii metra. W przypadku złych warunków ruchu na ul. Wolskiej, możliwe jest alternatywne poprowadzenie wydzielonego pasa ciągiem ul. Leszno – jako rozwiązanie stałe lub etapowe.

1.4. Propozycje zmian w układzie linii autobusowych:

Zgodnie z przeprowadzonymi obliczeniami i symulacją komputerową uprzywilejowanie komunikacji autobusowej w ciągu ul. Górczewskiej wpłynie na zmiany w zachowaniu pasażerów na terenie Woli i Bemowa. Usprawniona komunikacja autobusowa przejmie pasażerów z komunikacji indywidualnej, a także – w przypadku utrzymania istniejącego układu linii – także z komunikacji tramwajowej. Bez wprowadzenia marszrutyzacji po wydzieleniu pasa autobusowego należy spodziewać się spadku wykorzystania tramwajów na równoległych trasach w ciągu ul. Obozowej i ul. Wolskiej o około 600 pas/h.

Uwzględniając powyższe postulujemy przeprowadzenie optymalizacji układu linii autobusowych w obrębie Bemowa, celem minimalizacji ich konkurencyjności względem tramwajów na obszarach obsługiwanych przez obydwa podsystemy transportu (osiedla Jelonki i Nowe Bemowo). Wstępna analiza wskazuje na potrzebę zmiany modyfikacji linii:

- 501 stanowiącej konkurencję dla linii 8 i 10,

- 507 stanowiącej konkurencję dla linii 8 i 24,

- E-2 stanowiącej konkurencję dla linii 23.

Ponadto konieczne jest na odcinku od ul. Młynarskiej do ul. Okopowej poprowadzenie wszystkich linii autobusowych (171, 190, 410, 520, E-2) jedną trasą przebiegającą po wydzielonym pasie (ul. Młynarska lub ul. Leszno – w zależności od wybranego wariantu).

2. Pas autobusowy w ciągu zachodniej jezdni al. Prymasa Tysiąclecia

2.1. Stan istniejący[3]:

Aleja Prymasa Tysiąclecia jest ulicą klasy GP ze średnim natężeniem ruchu przekraczającym 4500 P/h w szczycie porannym. Na odcinku od ul. Górczewskiej do Ronda Zesłańców Syberyjskich analizowany ciąg posiada przekroje:

- 2 x (2 + 2) pomiędzy ul. Górczewską a początkiem estakady nad ulicami Wolską i Kasprzaka,

- 2 x (2 + 3) w obrębie skrzyżowania z ul. Wolską,

- 2 x (2 + 2) pomiędzy skrzyżowaniami z ul. Wolską i z ul. Kasprzaka,

- 2 x (2 + 3) w obrębie skrzyżowania z ul. Kasprzaka,

- 2 x 3 pomiędzy końcem estakady za ul. Kasprzaka a tunelem pod torami kolejowymi przed Rondem Zesłańców Syberyjskich.

2.2. Transport publiczny[4]:

W szczycie porannym natężenie ruchu autobusowego w ciągu al. Prymasa Tysiąclecia wynosi około 50 A/h w jednym kierunku, najwięcej na odcinku pomiędzy ul. Kasprzaka a Rondem Zesłańców Syberyjskich. W obrębie skrzyżowań z ulicami Wolską i Kasprzaka ruch autobusowy odbywa się w poziomie terenu. Największe utrudnienia notuje się na wjeździe w al. Prymasa Tysiąclecia z ul. Kasprzaka, gdzie początkowy przekrój łącznicy z 3 pasów zwęża się do jednego. Okresowo skrzyżowania z ulicami Wolską i Kasprzaka są blokowane przez samochody osobowe, które wjeżdżają na nie bez możliwości zjazdu. Często zdarza się, że krótki odcinek pomiędzy ul. Wolską a Rondem Zesłańców Syberyjskich autobusy pokonują w 20-30 minut.

2.3. Propozycje zmian w organizacji ruchu – etap I (niskonakładowy):

Proponujemy w obrębie skrzyżowań z ulicami Kasprzaka i Wolską, wydzielenie dla autobusów pasa przykrawężnikowego prawego. Naszym zdaniem rozwiązanie to jest zasadne na odcinku o przekroju trzypasowym, a także na fragmencie al. Prymasa Tysiąclecia o szerokości dwóch pasów ruchu, pomiędzy ulicami Wolską i Kasprzaka. Motywujemy to faktem, iż na północnym wlocie al. Prymasa Tysiąclecia na skrzyżowanie z ul. Kasprzaka realizowane są tylko dwie relacje:

- w lewo – przez samochody osobowe oraz jedną linię 507, którą można inaczej wytrasować (np. przez ul. Płocką),

- prosto – przez wszystkie linie autobusowe oraz kierowców indywidualnych (część ruchu omijającego jezdnie na estakadach),

- skręt w prawo nie jest praktycznie realizowany – kierowcy wybierają przejazd ul. Wolską.

Bezpośrednio przed skrzyżowaniami pas autobusowy może być wspólny z samochodami skręcającymi w prawo. Dzięki zielonym strzałkom dla prawoskrętów powinno nastąpić udrożnienie pasa przed autobusem, zanim dostanie on sygnał zielony do jazdy na wprost. W obrębie skrzyżowań i tuż za nimi skrajny prawy pas powinien zostać przeznaczony tylko dla autobusów.

W przyszłości można rozważyć instalowanie separatorów. Temat ten wymaga jednak dodatkowych analiz, które nie powinny opóźniać pilnego wdrożenia pasa autobusowego przy użyciu środków konwencjonalnych.

2.4. Propozycje zmian w organizacji ruchu – etap II (z rozbudową przekroju drogi):

Zachodnią jezdnię al. Prymasa Tysiąclecia na odcinku od skrzyżowania z ulicą Kasprzaka do przystanku autobusowego PKP Wola proponujemy poszerzyć do 4 pasów, a dodatkowy prawy pas ruchu przeznaczyć wyłącznie dla ruchu autobusowego i pojazdów skręcających do stacji benzynowych położonych po zachodniej stronie ulicy.

Proponowane wyżej zmiany w organizacji ruchu oraz wydzielenie pasa dla autobusów, zwłaszcza za skrzyżowaniem z ul. Kasprzaka, wraz z poszerzeniem zachodniej jezdni al. Prymasa Tysiąclecia do przekroju 4-pasowego, powinny poskutkować zwiększeniem średniej prędkości podróży autobusów komunikacji miejskiej i skróceniem czasu przejazdu przynajmniej o połowę.

Wydzielony pas dla autobusów w ciągu al. Prymasa Tysiąclecia wpisuje się w spójny ciąg komunikacyjny: Kopińska – Wawelska – al. Armii Ludowej – al. Stanów Zjednoczonych (ciąg Trasy Łazienkowskiej) oraz w ciąg autobusowy w ul. Grójeckiej i Al. Jerozolimskich. W przypadku wydzielenia pasa dla autobusów w ciągu ul. Górczewskiej uzyska się niemal nieprzerwany ciąg buspasowy od centrum Bemowa poprzez Wolę, Ochotę, Śródmieście do dzielnicy Praga Południe. Tym sposobem np. linia autobusowa nr 523 będzie posiadać wydzielony pas ruchu na większości swojej trasy.

3. Zmiany w sygnalizacji świetlnej

Wszelkie znaczące zmiany w organizacji ruchu powinny być wdrażana równocześnie z nowymi planami sygnalizacji. Rezygnacja przez kompleksowego rozwiązania i wprowadzanie wyłącznie zmian w oznakowaniu – tak jak zrobiono w Alejach Jerozolimskich czy na Trasie Łazienkowskiej – owocuje niepełnymi skutkami przedsięwzięcia i gorszym poziomem uprzywilejowania transportu publicznego. Ponadto obserwuje się następujące zjawiska:

- brak dozowania ruchu do obszaru, w którym występują ograniczenia przepustowości i wtórne perturbacje w ruchu i opóźniania pojazdów transportu publicznego,

- brak koordynacji sygnalizacji dostosowanej do prędkości autobusów i tramwajów,

- blokowanie wyjazdów z ulic poprzecznych.

Uwzględniając powyższe uwarunkowania oraz:

- powszechne niedostosowanie programów sygnalizacji do obecnych przepisów[5],

- niedostosowanie programów sygnalizacji do aktualnych wielkości natężeń ruchu,

- praktycznie zupełny brak uprzywilejowania tramwajów w sygnalizacji,

prosimy o wykorzystanie okazji, jaką jest wprowadzenie nowych buspasów, do wdrożenia zmian w programach sygnalizacji świetlnych w ciągu ulic Górczewskiej i Wolskiej. Jednocześnie proponujemy, aby rozwiązania promujące transport publiczny były możliwie niskonakładowe, ograniczone do wymiany programów sygnalizacji i zmiany zasad wykrywania pojazdów w celu nadania im pełnego priorytetu. Takie podejście minimalizujące koszty umożliwi szerokie wprowadzenie zmian do czasu powstania rozwiązania docelowego, którym powinna być budowa systemu sterowania ruchem dla całego miasta.

Ponadto w celu niedopuszczenia do pogorszenia atrakcyjności komunikacji tramwajowej względem komunikacji autobusowej w ciągu ulic Obozowej i Wolskiej postulujemy wprowadzenie dla tramwajów priorytetu w sygnalizacji świetlnej. Jednostkami wiodącymi tych przedsięwzięć powinny Zarząd Transportu Miejskiego i Tramwaje Warszawskie.

[1] Żródło: pomiary własne przed otwarciem drogi ekspresowej S8.

[2] Na podstawie: mgr inż. Jarosław Szustek „Ocena wpływu wydzielonych pasów autobusowych na usprawnienie transportu publicznego”, praca magisterska, Wydział Transportu PW, Warszawa 2011.

[3] Żródło: analizy własne.

[4] Żródło: analizy własne.

[5] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. 220 poz. 2181 z 2003 roku ze zmianami: Dz. U. 67 poz. 413 z 2008 roku, Dz. U. 126 poz. 813 z 2008 roku oraz Dz. U. 235 poz. 1596 z 2008 roku, Dz. U. 65 poz. 411 z 2010 roku).

Załączniki:

1) Kartogramy ruchu transportu publicznego na skrzyżowaniach w ciągu ul. Górczewskiej