Pan Adam Struzik – Marszałek Województwa Mazowieckiego
Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich

1) Podstawowe informacje o inwestycji

Droga wojewódzka nr 579 (DW579) jest szlakiem o znaczeniu regionalnym, łączącym drogi krajowe nr 7 (DK7), nr 2 (DK2) oraz nr 8 (DK8), i de facto stanowi ciąg obwodowy aglomeracji warszawskiej, alternatywny dla drogi krajowej nr 50 (DK50), będącej zachodnim fragmentem Dużej Obwodnicy Warszawy. Status DW579 zostanie umocniony przez budowę autostrady A2, z którą będzie połączona węzłem „Tłuste”.

Droga na odcinku pomiędzy Kazuniem a Lesznem przecina Kampinoski Park Narodowy (KPN) i przebiega przez tereny wsi: Kazuń Nowy, Kazuń Bielany, Kazuń Polski, Sowia Wola, Dąbrówka, Aleksandrów, Kiścienne, Cybulice Małe i Cybulice Duże, Roztoka, Łubiec i Kępiaste, położonych na terenie gmin Czosnów i Leszno w starostwach: Nowy Dwór Mazowiecki oraz Warszawa Zachód. Do 1971 roku droga na tym odcinku była drogą brukowaną. Przed rozpoczęciem ostatniej przebudowy, w wyniku długotrwałej eksploatacji, stan nawierzchni nie spełniał żadnych wymagań normowych w zakresie równości podłużnej i poprzecznej. Występowały liczne spękania siatkowe, koleiny i głębokie ubytki miejscowe uniemożliwiające sprawne odwodnienie jezdni.

Przebudowę DW579 pomiędzy Kazuniem a Błoniem podzielono na dwa etapy. Etap I na odcinku Kazuń – Leszno (od km 0+147.56 do km 22+601.00) wykonano w roku 2007. Etap II na odcinku Leszno – Błonie nadal nie został przeprowadzony.

Przebieg procesu inwestycyjnego przebudowy drogi w etapie I Kazuń – Leszno:

a) 29.06.2004 r. – złożono wniosek o pozwolenie na budowę (uzupełniony 13.06.2005 r.),

b) 19.07.2004 r. – inwestycja uzyskała decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (Decyzja nr 521/04 Wójta Gminy Leszno),

c) decyzjami wydanymi w 2004 roku przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Nowym Dworze Mazowieckim, Wydział Środowiska i Rolnictwa Urzędu Wojewódzkiego
i Wojewodę Mazowieckiego odstąpiono od wymogu sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko,

d) 22.12.2004 r. – sporządzenie uproszczonego raportu dotyczącego wpływu planowanej inwestycji przebudowy DW579 relacji Kazuń – Błonie na obszar specjalnej ochrony ptaków PLC140001 „Puszcza Kampinoska”,

e) 16.06.2005 r. – wydanie pozwolenia na budowę (decyzja nr 1344/171/05 Wojewody Mazowieckiego),

f) 27.04.2207 – 15.11.2007 r. – przebudowa DW579 na odcinku Kazuń – Leszno,

g) 19.09.2008 r. – sporządzenie przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK) raportu pokontrolnego dla inwestycji, w którym pozytywnie oceniono działalność Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich (MZDW) w zakresie zapewnienia jakości wykonywanych robót drogowych.

Charakterystyka inwestycji:

a) długość przebudowywanego odcinka wyniosła 22,54 km, z czego około 18 km znajduje się na terenie KPN,

b) w ramach przebudowy m.in. wzmocniono nawierzchnię, dostosowując ją do nacisku 115 kN/oś, przebudowano skrzyżowania z istniejącymi drogami wraz z budową przejść dla pieszych, wydzieleniem lewoskrętów, wysp i azyli dla pieszych, utwardzono pobocza
o szerokości 1,25 m, wybudowano chodniki o szerokości 2,0 m na odcinkach o łącznej długości 5,36 km, przebudowano lub wybudowano nowe zatoki autobusowe, wykonano nowe oznakowanie pionowe i poziome,

c) wprowadzono zmiany w organizacji ruchu, które umożliwiły m.in. prowadzenie ciężkiego ruchu tranzytowego w ciągu DW579,

d) projekt uzyskał ponad 28 mln zł dofinansowania ze środków UE z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.

Parametry techniczne wg projektu wykonawczego:

a)      klasa techniczna drogi – G

b)      szerokość jezdni – 7,0 m

c)      prędkość projektowa – v_p = 60 km/h

d)      prędkość miarodajna – v_m = 80 km/h – poza obszarem zabudowanym

e)      prędkość miarodajna – v_m = 70 km/h – na obszarze zabudowanym

f)       przyjęta kategoria ruchu – KR4

g)      nośność nawierzchni – 115 kN/oś

 

2) Stan istniejący DW579

Wraz z zakończeniem przebudowy drogi wzrosło na niej natężenie ruchu oraz prędkość poruszających się pojazdów. Według GPR 2005 natężenie ruchu na DW579 wynosiło 4 359 P/d. Obecnie, wg przeprowadzonych przez nas obserwacji, natężenie to może wynosić około 10 000 P/d. Informacje na stronie internetowej MZDW wskazują, że ruch na drodze po przebudowie wzrósł nawet trzykrotnie. Wzrost natężenia ruchu, w tym wprowadzenie na drogę ruchu pojazdów ciężkich, oraz wzrost prędkości pojazdów, doprowadziły do zwiększenia liczby wypadków oraz wzrostu uciążliwości dla mieszkańców okolicznych miejscowości.

Projekt przebudowy drogi nie przewidywał instalacji fotoradarów. Nie przewidziano też wydzielenia ruchu pieszego i rowerowego na odcinkach poza terenem zabudowanym. Nie wzięto również pod uwagę faktu istnienia turystycznych szlaków pieszych i rowerowych, przecinających drogę. Wykonane w trakcie przebudowy chodniki dla pieszych są obecnie zarośnięte chwastami. Pomimo, że w projekcie przewidziano liczne elementy uspokojenia ruchu oraz ustawiono znaki ograniczajace prędkość na obszarach zabudowanych, nagminne jest łamanie przepisów przez kierowców poruszających się po drodze. Na odcinku około 90% przebiegu drogi nie ma znaków ograniczających prędkość. Na drodze znajdują się długie odcinki proste (najdłuższy ma około 2 km), które zachęcają kierowców do przekraczania maksymalnej dopuszczalnej prędkości wynikającej z przepisów ruchu drogowego.

Jak wynika z wizji lokalnych pojazdy na dłuższych odcinkach poruszają się z prędkością znacznie przekraczającą 100 km/h. Pojazdy ciężarowe nie przestrzegają dopuszczalnej prędkości na obszarze zabudowanym.

Droga stała się niebezpieczna dla ludzi i zwierząt. Jako, że przecina ona największy kompleks leśny na Mazowszu, posiadający w dodatku status parku narodowego, stanowi ona barierę ekologiczną dla migrujących zwierząt. Według informacji uzyskanych w Dyrekcji KPN, nie da się okreslić obszarów o szczególnie natężonej migracji zwierząt – występuje ona na całym obszarze pomiędzy dwiema częściami parku. W związku z tym w ciągu DW579 dochodzi do wielu kolizji ze zwierzętami.

 

3) Uwagi do projektu przebudowy drogi i organizacji ruchu

DW579 przecina KPN i powinna mieć charakter drogi turystycznej oraz obsługiwać jedynie ruch lokalny związany z miejscowościami położonymi terenie parku. Docelowo DW579 na odcinku Kazuń – Leszno powinna utracić status drogi wojewódzkiej, co proponowano już w 2004 r. podczas prac nad Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego.

Inwestor zlecając przebudowę drogi łączącej dwie drogi krajowe, DK2 i DK7, powinien zdawać sobie sprawę z tego, że doprowadzi do drastycznego zwiększenia zainteresowania tym szlakiem ruchu tranzytowego. Jak wynika z informacji o inwestycji, podawanych na stronie internetowej MZDW, Inwestor zdawał sobie sprawę z tego, że przebudowa doprowadzi do drastycznego wzrostu prędkości i natężenia ruchu, a nawet fakt ten był dla niego argumentem potwierdzającym celowość przeprowadzenia przebudowy.

Kontrola przeprowadzona przez NIK, zakończona raportem z dnia 19 września 2008 roku, badała jedynie zgodność wykonania robót z projektem oraz przygotowanie dokumentów technicznych i inne aspekty formalne związane z samą przebudową drogi. Nie oceniono natomiast całego procesu uzyskiwania decyzji ani zasadności przeprowadzenia przebudowy w takim, a nie innym kształcie. Tymczasem proces realizacyjny oraz projekt budowlany zawierają wiele błędów:

a)      W sposób całkowicie sztuczny podzielono odcinek planowany do przebudowy na dwa etapy – I Kazuń – Leszno i II Leszno – Błonie. Taki podział inwestycji był bezzasadny, za to miał znaczenie dla decyzji o odstąpieniu od wykonania raportu o oddziaływaniu na środowisko.

b)      Zbyt pochopnie zdecydowano o odstąpieniu od wykonania raportu o oddziaływaniu na środowisko. Inwestycja o całkowitej długości ponad 22 km, przecinająca obszar będący
w granicach parku narodowego, powinna mieć wykonany szczegółowy raport określający m.in. wzrost natężenia ruchu po przebudowie i związane z tym oddziaływanie na środowisko, takie jak zanieczyszczenie powietrza, klimatu akustycznego, możliwość kolizji ze zwierzętami, itp. Gdyby taki raport powstał, projekt przebudowy wykonywany na jego podstawie, musiałby uwzględniać jego zalecenia.

c) Projekt został wykonany z całkowitym pominięciem faktu, że inwestycja przecina KPN. Pominięto też fakt, że droga przecina liczne miejscowości. Celem przebudowy było poprawienie warunków ruchu tranzytowego i prędkości przemieszczania się po drodze. Doprowadziło to do włączenia DW579 w system dróg obwodowych omijających Warszawę – de facto droga stała się zachodnim fragmentem Dużej Obwodnicy Warszawy. Efekty te stoją w sprzeczności z interesami mieszkańców okolicznych miejscowości i zasadami ochrony środowiska.

d) Projekt organizacji ruchu wykonano niezgodnie z zaleceniami „Raportu dotyczącego wpływu planowanej inwestycji przebudowy drogi wojewódzkiej nr 579 relacji Kazuń – Błonie na obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Kampinoska” z dnia 22 grudnia 2004 r. oraz „Planem Ochrony Kampinoskiego Parku Narodowego” z 1996 r. Brak jest tych dokumentów wymienionych w podstawach opracowania projektu wykonawczego. Według tych dokumentów należało:

- Ograniczyć prędkość na całym obszarze parku do 70 km/h i do 60 km/h na terenach zabudowanych. Tymczasem w projekcie znaki drogowe B-33 z ograniczeniem prędkości do 70 km/h występują tylko w nielicznych miejscach, jedynie w okolicy skrzyżowań i przejść dla pieszych (nie wszystkich). W projekcie są też znaki B-34 znoszące to ograniczenie. W takim przypadku obowiązują przepisy kodeksu drogowego i prędkość dopuszczalna wynosi 90 km/h. Dotyczy to około 90% długości drogi.

- Ograniczyć tranzytowy ruch ciężarowy. Tymczasem projekt organizacji ruchu nie przewidywał znaków B-18 lub B-19 zakazujących ruchu pojazdów powyżej określonej rzeczywistej masy całkowitej lub powyżej określonego nacisku na oś. Nie zastosowano też innych znaków, które mogły wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa i ograniczenie ruchu ciężkiego, jak chociażby B-5 z określeniem dopuszczalnej masy całkowitej. Oznacza to, że na drodze dopuszczono bez jakichkolwiek ograniczeń ruch ciężki, w tym pojazdów najcięższych o masie do 44 ton i cystern przewożących materiały niebezpieczne dla środowiska i ludzi.

e) Nie przewidziano w ogóle instalacji fotoradarów.

f) Całkowicie pominięto turystyczny charakter drogi i nie zaprojektowano w ogóle ścieżek rowerowych, a chodniki dla pieszych wytyczono jedynie na obszarach zabudowanych. Poza jednym przypadkiem, we wsi Cybulice Małe, nie zaprojektowano barierek oddzielających chodniki od jezdni. Zignorowano fakt, że na obszarach wiejskich duży odsetek ruchu pomiędzy sąsiednimi miejscowościami stanowi komunikacja piesza i rowerowa. W efekcie na drodze dochodzi do wypadków z udziałem pieszych i rowerzystów.

g) Nie zaprojektowano żadnych przejść dla zwierząt, zwłaszcza dla płazów w rejonie obszarów podmokłych, cieków i zbiorników wodnych.

h) W wielu miejscach projekt nie przwidywał wydzielenia pasów do lewoskrętu, co doprowadziło do pogorszenia bezpieczeństwia ruchu drogowego. Brak takich pasów jest szczególnie widoczny w:

- km 5+746, gdzie występuje duży ruch lewoskrętny na łuku DW579 – w stanie istniejącym widać, że na tym odcinku dokonano poprawki w postaci późniejszego wyasfaltowania pobocza dla pojazdów omijających skręcający pojazd,

- km 17+725, gdzie występuje duży ruch lewoskrętny na jedyny parking zlokalizowany na całym odcinku drogi, służący do celów turystycznych.

i) Popełniono też szereg błędów w projekcie organizacji ruchu, zapominając m.in. o znakach ograniczających prędkość w miejscu przejść dla pieszych lub niebezpiecznych lewoskrętów.

Powyższe błędy, jakie zostały poczynione, a zwłaszcza brak raportu o oddziaływaniu na środowisko i wykonanie projektu przebudowy niezgodnie z Planem Ochrony Parku, wprowadzenie w KPN dużego ruchu tranzytowego pojazdów ciężkich oraz brak zalecanych ograniczeń prędkosci, doprowadziło w efekcie do pogorszenia bezpieczeństwa ruchu na drodze i zwiększyło negatywne oddziaływania na przyległe obszary. W sposób świadomy doprowadzono do zagrożenia życia
i zdrowia ludzi oraz do znacznych strat w środowisku objętym ochroną w formie parku narodowego.

Nie jest prawdą informacja, jaka została zamieszczona na stronie internetowej MZDW, że w wyniku inwestycji nastąpiła poprawa bezpieczeństwa i warunków ruchu dla wszystkich użytkowników drogi.

Istnieje też realne niebezpieczeństwo, że w przypadku złożenia skargi do Komisji Europejskiej przez okolicznych mieszkańców lub organizacje pozarządowe, może nastąpić utrata funduszy unijnych, które zostały przyznane na przebudowę DW579. Dlatego też w interesie Inwestora oraz Urzędu Marszałkowskiego jest naprawienie wszystkich wykazanych błędów bez zbędnej zwłoki.

4) Zalecenia dotyczące przebudowy drogi i organizacji ruchu

Należy przywrócić turystyczny charakter DW579 oraz doprowadzić do poprawy bezpieczeństwa ruchu i zmniejszenia oddziaływania na środowisko. Tylko wykonanie wszystkich poniższych zaleceń doprowadzi do ww celów. W szczególności należy:

a) Zakazać ruchu pojazdów ciężarowych o masie całkowitej przekraczającej 8 ton oraz pojazdów z materiałami niebezpiecznymi. Powyższe należy wprowadzić w sposób natychmiastowy.

b) Wprowadzić ograniczenia prędkości do 50 km/h na odcinkach, które przebiegają w bezpośrednim sąsiedztwie terenów leśnych. Na pozostałych odcinkach wprowadzić ograniczenie do 60 km/h.

c) Zastosować system fotoradarów lub wideoradarów. Najskuteczniejsze wydaje się być zastosowanie systemu mierzącego czas przejazdu na danym odcinku drogi oraz miejscowych fotoradarów mierzących prędkość chwilową pojazdu. Powyższe rozwiązania doprowadzą do przestrzegania ograniczeń prędkości na całej długości drogi.

d) Na całym odcinku drogi pomiędzy Lesznem a Kazuniem, zwęzić fizycznie lub optycznie pasy ruchu do szerokości 3,0 m poza terenem zabudowanym oraz do szerokości 3,25 m na terenie zabudowanym[1]. Zwężenie pasów ruchu doprowadzi do samoczynnego uspokojenia ruchu na całym odcinku drogi.

e) W miejscu gdzie droga przechodzi przez tereny podmokłe lub w pobliżu zbiorników wodnych wykonać system przepustów dla płazów wraz z płotkami naprawadzającymi. Szerokość przepustu w ciągu cieku wodnego powinna wynosić co najmniej dwukrotność jego szerokości.. Umożliwi to wytworzenie na wlotach przepustu powierzchni z naturalnym pokryciem, przeznaczonej dla zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza odcinka drogi przechodzącej pomiędzy jeziorem Dolnym i Górnym w okolicy Kazunia. Pozostałe miejsca, w których mogą występować płazy, powinny zostać wskazane przez przedstawicieli KPN.

f) Na odcinkach nieleśnych wykonywać regularnie odkrzaczenia okolic drogi celem poprawienia widoczności poboczy. Pozwoli to kierwcom odpowiednio wcześniej zauważyć zwierzę chcące przekroczyć jezdnię.

g) Na obszarach zabudowanych chodniki od jezdni oddzielić barierkami.

Jako, że migracja zwierząt następuje na całej szerokości parku, nie będzie skuteczna budowa specjalnych przejść dla zwierząt małych, średnich lub dużych (zasadne jest jedynie wykonanie przepustów dla płazów). Wykonanie takich przejść wiąże się z ogrodzeniem trasy na pozostałym odcinku drogi, co doprowadzi do niekorzystnego rozcięcia obszaru KPN i ograniczenia migracji. Przy zastosowaniu wszystkich wyżej wymienionych zaleceń migracja zwierząt pomiędzy dwiema częściami parku będzie odbywać się w sposób bezpieczny po powierzchni drogi.

Inwestor powinien też, po wykonaniu wszystkich zaleceń, zamówić analizę porealizacyjną, która pokaże skuteczność podjętych działań i wskaże możliwe błędy. W przypadku, gdyby zastosowane środki nie doprowadziły do wyeliminowania ruchu tranzytowego i poprawy bezpieczeństwa ruchu, konieczne będzie podjęcie dalszych kroków, łącznie z obniżeniem klasy technicznej drogi do zbiorczej (Z) lub zmianą jej kategorii z drogi wojewódzkiej na drogę powiatową.

Z poważaniem,

Wiceprezes SISKOM

mgr inż. Robert Chwiałkowski

---

[1] Szerokości te są zgodne z Rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U.z 1999 r. Nr 43, poz. 430) dla drogi klasy głównej (G).

—-

Odpowiedzi: